The Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org Title: La kolonoj de la socio Dramo en kvar aktoj Author: Henrik Ibsen Translator: Odd Tangerud Release Date: December 22, 2006 [EBook #20162] Language: Esperanto Character set encoding: UTF-8 *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO *** Produced by Andrew Sly Noto de tekstpreparulo: En ĉi tiu teatraĵo, la tradukisto uzas komencemajuskla “Vi” por signifi norvega formala alparola pronomo. HENRIK IBSEN LA KOLONOJ DE LA SOCIO Dramo en kvar aktoj (Samfundets støtter 1877) Tradukis: Odd Tangerud Eldonejo JEC Scandinavia a/s Postboks 54 N - 3401 Lier Tel 32 85 50 03 Fax 32 85 50 82 ISBN 82 91 707-52-9 LA KOLONOJ DE LA SOCIO ROLOJ: KONSULO BERNICK. SINJORINO BERNICK, lia edzino. OLAF, ilia filo, 13 jara. FRAŬLINO BERNICK, fratino de la konsulo. JOHAN TØNNESEN, pli juna frato de sinjorino Bernick. FRAŬLINO HESSEL, ŝia pli aĝa duonfratino. HILMAR TØNNESEN, kuzo de sinjorino Bernick. ADJUNKTO RØRLUND. GRANDKOMERCISTO RUMMEL. KOMERCISTO VIGELAND. KOMERCISTO SANDSTAD. DINA DORF, juna knabino en la domo de la konsulo. PLENRAJTIGITO KRAP. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE. LA EDZINO DE GRANDKOMERCISTO RUMMEL. LA EDZINO DE POŜTESTRO HOLT. LA EDZINO DE DOKTORO LYNGE. FRAŬLINO RUMMEL. FRAŬLINO HOLT. BURĜOJ kaj ALIAJ LOĜANTOJ, FREMDAJ MARISTOJ, PASAĜEROJ sur VAPORŜIPO k.t.p. (La agado okazas en la domo de konsulo _Bernick_ en eta norvega ĉemara urbo.) UNUA AKTO (Spaca ĝarden-salono en la domo de _konsulo Bernick_. Maldekstre en la antaŭo pordo kondukas al la ĉambro de la konsulo; pli malantaŭe en la sama muro estas simila pordo. Meze sur la kontraŭa pordo estas pli granda enir-pordo. La fona muro estas preskaŭ tute el spegula vitro kun malferma pordo al larĝa ĝarden-ŝtuparo, super kiu estas etendita sunŝirmilan velon. Sube de la ŝtuparo vidiĝas parto de la ĝardeno, enkadrigita de krado kun mallarĝa enir-pordego. Ekstere kaj laŭ la krado laŭas strato, kies kontraŭa flanko havas malgrandajn hele-koloritajn lignajn domojn. Estas somero kaj varma sunbrilo. Kelkaj homoj foje preterpasas en la strato; oni haltas kaj interparolas; fariĝas komerco en vendejo situanta ĉe la angulo k.t.p.) (Ene en la ĝardena salono sidas ĉirkaŭ tablo aro da sinjorinoj. Meze antaŭ la tablo sidas _sinjorino Bernick_. Ĉe ŝia maldekstra flanko sidas _sinjorino Holt_ kun _filino_, kaj laŭvice _sinjorino Rummel_ kaj _fraŭlino Rummel_. Dekstre de _sinjorino Bernick_ sidas _sinjorino Lynge, fraŭlino Bernick_ kaj _Dina Dorf_. Ĉiuj sinjorinoj estas okupataj pri manlaboro. Sur la tablo kuŝas grandaj amasoj da duone pretigitaj kaj prettonditaj linaĵoj kaj aliaj vestaĵoj. Pli fone, ĉe malgranda tablo sur kiu staras du florpotoj kaj glaso da suker-akvo, sidas _adjunkto Rørlund_ legante el libro ore randita, tamen tiel ke nur opaj vortoj aŭdiĝas de la publiko. Ekstere en la ĝardeno kuras _Olaf Bernick_ ĉirkaŭe pafante al celo per arko.) (Post momento venas _ŝipkonstruisto Aŭne_ kviete enen tra la pordo dekstre. Okazas ioma interrompiĝo de la legado; _sinjorino Bernick_ kapsignas al li kaj montras al la pordo maldekstre. _Aŭne_ trankvile iras tien kaj frapas kelkajn fojojn sur la pordon de la konsulo kviete kaj kun interspacoj. _Plenrajtigito Krap_, kun ĉapelo en la mano kaj paperoj sub la brako venas el tiu ĉambro.) PLENRAJTIGITO KRAP Ĉu estas vi, kiu frapas? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE La konsulo serĉas min. PLENRAJTIGITO KRAP Li faris; sed ne povas akcepti Vin; li transdonis al mi — — ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Al Vi? Mi preferus — — PLENRAJTIGITO KRAP — — transdonis al mi diri, ke Vi devas ĉesi pri tiuj sabat-tagaj prelegoj por la laboristoj. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ĉu? Mi pensis ke mi povus uzi mian libertempon — — PLENRAJTIGITO KRAP Vi ne devas uzi Vian libertempon por fari la laboristojn sentaŭgaj en la labortempo. Lastan sabaton Vi parolis pri la damaĝo, kiun la laboristoj ricevus de niaj novaj maŝinoj kaj de la nova labormetodo en la ŝipfarejo. Kial Vi tion faras? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Tion mi faras por subteni la socion. PLENRAJTIGITO KRAP Strange! La konsulo diras, ke tio estas soci-disrompo. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mia socio ne estas tiu de la konsulo, sinjoro plenrajtigito! Kiel estro de la laborista asocio mi devas — — PLENRAJTIGITO KRAP Vi unue kaj ĉefe estas laborestro de la ŝipfarejo de konsulo Bernick. Vi unue kaj ĉefe faru Vian devon al la socio, kiu nomiĝas la firmao de konsulo Bernick; ĉar estas de _tiu_ ke ni ĉiuj vivas. — Jes, nun Vi scias kion la konsulo dirus al Vi. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE La konsulo ne estus tion _tiel_ dirinta, sinjoro plenrajtigito! Sed mi ja komprenas kiun mi povas danki por tio ĉi. Estas la damnita usona averiulo. Tiuj homoj volas progresigi la laboron, kiel ili kutimiĝis tie transe, kaj tio — PLENRAJTIGITO KRAP Nu ja, nu ja; mi ne povas lasi min tiriĝi enen en detalojn. Nun Vi konas la opinion de la konsulo; jen sufiĉe! Bonvolu returni al la farejo; certe bezoniĝas; mi baldaŭ mem venos. — Pardonu sinjorinoj! (Li salutas kaj eliras tra la ĝardeno kaj malsupren laŭ la strato. _Ŝipkonstruisto Aŭne_ eliras silente dekstre. La _adjunkto, _kiu dum la pasinta mallaŭta interparolo daŭrigis la legadon, baldaŭ poste finlegis la libron, kaj batfermas ĝin.) ADJUNKTO RØRLUND Jen, miaj karaj aŭskultantinoj, pri tio finite. SINJORINO RUMMEL Oh, kia instruplena rakonto! SINJORINO HOLT Kaj kun bona moralo! SINJORINO BERNICK Tia libro vere donas multon pripensindan. ADJUNKTO RØRLUND Ho jes; ĝi estas bonfara kontraŭeco al tio, kion ni bedaŭrinde ĉiutage povas vidi, kaj en gazetoj kaj en periodaĵoj. Ĉi tiu ŝminkita eksteraĵo, kiun la grandaj socioj vidigas, — kion ĝi vere kaŝas? Vantecon kaj putrecon, se mi povas min tiel esprimi. Neniu morala fundamento sub la piedoj. Per unu vorto, — ili estas kalkumitaj tombejoj, tiuj grandaj socioj nuntempe. SINJORINO HOLT Jes tutcerte. SINJORINO RUMMEL Ni ja nur bezonas rigardi al la usona ŝipanaro, kiu nun troviĝas ĉi tie. ADJUNKTO RØRLUND Nu, pri tia kanajlaro el la homaro mi ne degnas paroli. Sed eĉ en la plej altaj tavoloj, kiel statas _tie_? Dubo kaj fermanta maltrankvilo en ĉiuj lokoj; malpaco en la animoj kaj necerteco en ĉiuj rilatoj. Kiel ja estas subfosita la familia vivo tie? Kiel ja esprimas sin aŭdacaj deziroj renversi eĉ la plej gravajn verojn? DINA (sen suprenrigardi) Tamen ĉu ne ankaŭ multaj grandaj faroj okazas? ADJUNKTO RØRLUND Grandaj faroj —? Mi ne komprenas — SINJORINO HOLT (surprizita) Sed, Dio, Dina —! SINJORINO RUMMEL (sammomente) Tamen, Dina, kiel Vi do povas —? ADJUNKTO RØRLUND Mi opinias ke ne estus sane se tiaj faroj trovis enlason ĉe ni. Ne, ni ĉi-hejme devas danki al Dio, ke statas ĉe ni kiel estas. Certe kreskas fiherboj inter la tritiko ankaŭ ĉi tie, bedaŭrinde; sed ĝin ni sincere klopodas sarki plej eble bone. Gravas ke ni tenu la socion pura, miaj sinjorinoj, — teni ekstere ĉion tion neprovitan, kiun senpacienca tempo volas trudi al ni. SINJORINO HOLT Kaj el tio bedaŭrinde troviĝas pli ol sufiĉe. SINJORINO RUMMEL Jes, pasintan jaron pendis de hareto, ke ni ricevus fervojon al la urbo. SINJORINO BERNICK Nu, tion ja Karsten sukcesis malhelpi. ADJUNKTO RØRLUND La providenco, sinjorino Bernick. Vi povas esti certa, ke Via edzo estis ilo en la mano de iu pli alta, kiam li rifuzis okupiĝi pri tiu kaprico. SINJORINO BERNICK Kaj tamen li spertis sufiĉe da malico el la gazetoj. Sed ni tute forgesas danki Vin, sinjoro adjunkto. Vere estas tre afable de Vi, ke Vi oferas tiom da tempo por ni. ADJUNKTO RØRLUND Ho nu, nun dum la lerneja ferio — SINJORINO BERNICK Ja, ja, tamen estas ja ofero, sinjoro adjunkto. ADJUNKTO RØRLUND (lokigas sian seĝon pli proksimen.) Ne parolu pri tio, kara sinjorino. Ĉu Vi mem ne faras oferon por la bona afero? Kaj ĉu Vi ĝin ne donas ĝoje? Tiuj morale koruptitaj, por kies plibonigo Vi laboras, estas rigardendaj kiel vunditaj soldatoj sur batalkampo; Vi, karaj sinjorinoj estas la diakoninoj, la kompatemaj fratinoj, kiuj ŝirkolektas ĉarpion por tiuj malfeliĉaj vunditoj, metas la bandaĝon milde sur la vundon, kuracas kaj sanigas ilin — SINJORINO BERNICK Certe estas granda donaco de graco vidi ĉion en tia bela lumo. ADJUNKTO RØRLUND Multo estas denaska tiurilate; sed multo eblas esti akirata. Gravas vidi la aferojn en la lumo de sincera vivotasko. Jes, kion nun Vi diras, fraŭlino Bernick? Ĉu Vi ne trovis kvazaŭ pli sekuran fundamenton kiam Vi oferis vin al la tasko instrui? FRAŬLINO BERNICK Aĥ, mi ne scias kion respondi. Ofte kiam mi iras tie en la lerneja ĉambro, mi deziras esti ege fore sur la sovaĝa maro. ADJUNKTO RØRLUND Nu aŭdu, estas la malkvieto, kara fraŭlino. Sed kontraŭ tiaj maltrankvilaj gastoj oni devas fermi la pordon. La sovaĝa maro, — tion Vi kompreneble ne pensas litere; Vi pensas pri la granda ondanta homa socio, kie multaj submergiĝas. Kaj ĉu Vi vere tiom alte taksas la vivon, kiun Vi aŭdas zumi kaj brui ekstere? Rigardu nur la straton. Tie la homoj iras en la sunbrulo, ŝvitantaj kaj baraktantaj kun siaj etaj aferoj. Por ni vere estas pli kontentige sidi malvarmete ĉi tie interne turnante la dorson al tiu flanko, de kie venas la perturbo. FRAŬLINO BERNICK Jes, Dio, vi ja eble tute pravas — ADJUNKTO RØRLUND Kaj en domo kia tiu ĉi, — en bona kaj pura hejmo, kie la familia vivo montras sin en la plej bela aspekto, — kie paco kaj konkordo regas — — (al _sinjorino Bernick_) Al kio Vi aŭskultas, sinjorino? SINJORINO BERNICK (turnita al la plej antaŭa pordo maldekstre) Kiel laŭtvoĉaj ili fariĝas tie interne. ADJUNKTO RØRLUND Ĉu io aparte okazas? SINJORINO BERNICK Mi ne scias. Mi aŭdas ke estas iuj ene ĉe mia edzo. (_Hilmar Tønnesen_, kun cigaro en la buŝo, envenas tra la pordo dekstre, sed haltas je la vido de tiom da sinjorinoj.) HILMAR TØNNESEN Ho, pardonu — (volas retiri sin) SINJORINO BERNICK Ne, Hilmar, proksimu do; vi ne ĝenas. Ĉu vi ion volas? HILMAR TØNNESEN Ne, mi nur volis enrigardi. Saluton, sinjorinoj. (al _sinjorino Bernick_) Nu, kio do fariĝos? SINJORINO BERNICK Pri kio? HILMAR TØNNESEN Bernick estas ja kunvokinta kunvenon. SINJORINO BERNICK Ĉu? Pri kio do? HILMAR TØNNESEN Ho, estas ja denove tiu fervoj-sensencaĵo. SINJORINO RUMMEL Ne, ĉu eblas? SINJORINO BERNICK Bedaŭrinda Karsten, ĉu li havu eĉ pliajn malagrablaĵojn — ADJUNKTO RØRLUND Sed kiel ni komprenu tion ĉi, sinjoro Tønnesen? Konsulo Bernick jam lastan jaron konigis, ke li ne volas havi iun fervojon. HILMAR TØNNESEN Jes, tion ankaŭ mi opinias; sed mi renkontis plenrajtigiton Krap, kaj li rakontis, ke la fervoja afero denove traktiĝos, kaj ke Bernick havas kunvenon kun tri el la monhavantoj en la urbo. SINJORINO RUMMEL Jes, ĉu ne estas kiel ŝajnis al mi, ke mi aŭdis la voĉon de Rummel. HILMAR TØNNESEN Jes, kompreneble Rummel kunestas, kaj ankaŭ komercisto Sandstad el la deklivo kaj Mikkel Vigeland, — “Mikelo Sanktulo”, kiel oni nomas lin. ADJUNKTO RØRLUND Hm — HILMAR TØNNESEN Pardonu, sinjoro adjunkto. SINJORINO BERNICK Kaj nun estis ja tie ĉi tiel bone kaj trankvile. HILMAR TØNNESEN Nu ja, miaparte mi ne bedaŭrus, ke ili komencus denove kvereli. Estus ja ioma amuzado. ADJUNKTO RØRLUND Nu, tiajn amuzadojn mi pensas, ke oni povas senesti. HILMAR TØNNESEN Tio estas laŭ natura emo. Certaj naturoj bezonas foje ŝirantaj bataloj. Sed de tio la etburĝa vivo ne havas multe oferenda, kaj ne estas por ĉiu donita — (foliumas la libron de la adjunkto) “La virino kiel la servantino de la socio”. Kia sensencaĵo estas tio? SINJORINO BERNICK Dio, Hilmar, tion vi ne diru. Vi sendube ne legis tiun libron. HILMAR TØNNESEN Ne kaj mi ne intencas legi ĝin. SINJORINO BERNICK Vi verŝajne ne bone fartas hodiaŭ. HILMAR TØNNESEN Ne, mi ne fartas. SINJORINO BERNICK Ĉu vi eble ne bone dormis ĉi-nokte? HILMAR TØNNESEN Ne, mi dormis vere malbone. Mi faris promenadon hieraŭ vespere pro mia malsano. Poste mi paŝadis al la klubo kaj legis vojaĝpriskribon pri la norda poluso. Estas io hardanta en tio sekvi la homojn en ilia lukto kontraŭ la elementoj. SINJORINO RUMMEL Sed tio ne bone efikis al Vi, sinjoro Tønnesen. HILMAR TØNNESEN Ne; ĝi malbone efikis; la tutan nokton mi turnadis duondorme sonĝante, ke min persekutis abomena rosmaro. OLAF (kiu envenis supre sur la ĝardena ŝtuparo) Ĉu persekutis vin rosmaro, onklo? HILMAR TØNNESEN Mi tion sonĝis, vi stultulo! Sed ĉu vi daŭre ĉirkaŭiras ludante per tiu ridinda arko? Kial vi ne havigis al vi veran pafilon? OLAF Jes, mi volus, sed — HILMAR TØNNESEN Ĉar vera pafilo, tiu do havas iun sencon; ĉiam estas io nervostreĉa kiam oni estas pafonta. OLAF Kaj tiam mi povus pafi ursojn, onklo. Sed patro ne permesos al mi. SINJORINO BERNICK Vi ne devas meti tiaĵojn en lian kapon, Hilmar. HILMAR TØNNESEN Hm, — tiela parencaro edukiĝas hodiaŭ! Oni parolas pri sporto kaj sporto, — Ho Dio, — sed ĉio estas nur ludo; neniam serioza urĝo al tio hardanta, kio troviĝas en kuraĝa renkonto okulon al okulo antaŭ la danĝero. Ne staru celante al mi per la arko, vi stultulo; vi povus malpreni. OLAF Ne, onklo, ĝi ne havas sagon. HILMAR TØNNESEN Vi ne povas scii; ĝi tamen povas havi sagon. Forprenu ĝin, mi diras! — Kial pro diablo vi neniam vojaĝis transen al Ameriko en iu el la ŝipoj de via patro? Tie vi povus vidi ĉason al bizonoj aŭ lukto kontraŭ la ruĝuloj. SINJORINO BERNICK Tamen Hilmar do — OLAF Tion mi volonte farus, onklo; kaj eble mi renkontus onklon Johan kaj onklinon Lona. HILMAR TØNNESEN Hm —; sensencaĵo. SINJORINO BERNICK Nun vi povas reen iri en la ĝardenon, Olaf. OLAF Panjo, ĉu mi ankaŭ povos eliri sur la straton? SINJORINO BERNICK Jes; sed ne tro foren. (_Olaf_ kuras elen tra la kradpordo.) ADJUNKTO RØRLUND Vi ne devus meti tiajn kapricojn en la kapon de la infano, sinjoro Tønnesen. HILMAR TØNNESEN Ne, kompreneble, li devas iri ĉi tie kaj fariĝi fornosidulo, kiel tiom da aliuloj. ADJUNKTO RØRLUND Sed kial Vi mem ne transvojaĝos? HILMAR TØNNESEN Mi? Kun mia malsano? Nu, tio kompreniĝas; ĝin oni ne multe konsideras en la urbo. Sed tamen, — oni havas ja certajn devojn al la socio al kiu oni apartenas. Devas almenaŭ esti _iuj_ kiuj tenas la standardon alte. Uŝ, nun li denove krias! LA SINJORINOJ Kiu krias? HILMAR TØNNESEN Nu ja, mi ne scias. Ili estas iom laŭtvoĉaj tie interne, kaj tio igas min nervoza. SINJORINO RUMMEL Certe estas mia edzo, sinjoro Tønnesen. Sed mi diru al Vi, li tiom kutimiĝis paroli en grandaj kunvenoj — ADJUNKTO RØRLUND Ankaŭ la aliaj ne estas mallaŭtaj, ŝajnas al mi. HILMAR TØNNESEN Ne, Dio gardu, kiam temas pri defendo de la monujo, jen —; ĉio ja rezultas en kalkulo de bagatelaĵoj ĉi tie. Uŝ! SINJORINO BERNICK Estas almenaŭ pli bone ol pasinte, kiam ĉio foruziĝis en amuzadoj. SINJORINO LYNGE Ĉu vere estis tiel malbone pasinte? SINJORINO RUMMEL Jes, Vi kredu, sinjorino Lynge. Nomu Vin feliĉa, ke Vi tiam ne loĝis ĉi tie. SINJORINO HOLT Jes, vere okazis ŝanĝoj! Ho, kiam mi pensas pri miaj knabinaj tagoj — SINJORINO RUMMEL Ho pensu nur antaŭ dekkvar — dekkvin jaroj. Dio gardu nin kia vivo estis ĉi tie! Tiam ekzistis kaj la pilk-klubo kaj la muzik-asocio — FRAŬLINO BERNICK Kaj la drama-asocio. Ĝin mi bone memoras. SINJORINO RUMMEL Jes, estas _tie_ ke via teatraĵo prezentiĝis, sinjoro Tønnesen. HILMAR TØNNESEN (iras al la fono) Nu, kio, kio —! ADJUNKTO RØRLUND Teatraĵo de studento Tønnesen? SINJORINO RUMMEL Jes, estis longe antaŭ ol _Vi_ venis ĉi tien, sinjoro adjunkto. Cetere ĝi prezentiĝis nur unu fojon. SINJORINO LYNGE Ĉu ne estis en _tiu_ teatraĵo, ke Vi aktoris kiel amorantino, laŭ kio Vi diris, sinjorino Rummel? SINJORINO RUMMEL (ekrigardas post la _adjunkto_) Mi? Tion mi vere ne memoras, sinjorino Lynge. Sed mi bone memoras la bruantaj sociaj aranĝoj en la familioj. SINJORINO HOLT Jes, mi eĉ scias pri la domoj, kie ili prezentis du grandajn tagmanĝojn semajne. SINJORINO LYNGE Kaj ankaŭ venis ĉi tien vojaĝanta aktor-grupo laŭdire. SINJORINO RUMMEL Jes, tio estis ja la plej malbona —! SINJORINO HOLT (maltrankvila) Hm, hm — SINJORINO RUMMEL Nu, aktoroj? Ne, tion mi tute ne memoras. SINJORINO LYNGE Jes, tiuj homoj laŭdire faris tiom da petolaĵoj. Kiel efektive statas pri tiuj historioj? SINJORINO RUMMEL Ho, vere estas nenio, sinjorino Lynge. SINJORINO HOLT Kara Dina, donu al mi tiun linaĵon. SINJORINO BERNICK (samtempe) Kara Dina, eliru kaj petu al Katrine enporti la kafon. FRAŬLINO BERNICK Mi iru kun vi, Dina. (_Dina_ kaj _fraŭlino Bernick_ eliras tra la plej supera pordo maldekstre.) SINJORINO BERNICK (ekstaras) Kaj nun vi pardonu al mi momenton, miaj sinjorinoj; mi pensas, ke ni trinku kafon tie ekstere. (Ŝi eliras sur la ĝardenan ŝtuparon kaj pretigas tablon; la adjunkto staras ĉe la pordo kaj parolas kun ŝi. _Hilmar Tønnesen_ sidas tie ekstere fumante.) SINJORINO RUMMEL (mallaŭte) Dio, sinjorino Lynge, kiel Vi timigis min! SINJORINO LYNGE Mi? SINJORINO HOLT Jes, sed estis ja Vi mem kiu komencis, sinjorino Rummel. SINJORINO RUMMEL Mi? Ne, kiel Vi povas tion diri, sinjorino Holt? Venis eĉ ne vivanta vorto el mia buŝo. SINJORINO LYNGE Sed kio do _estas_? SINJORINO RUMMEL Kiel povis Vi komenci paroli —! Pensu, — ĉu Vi ne vidis, ke Dina ĉeestas? SINJORINO LYNGE Dina? Sed Dio gardu, ĉu estas io pri —? SINJORINO HOLT Kaj eĉ ĝuste en _tiu ĉi_ domo! Ĉu Vi do ne scias, ke estis la frato de sinjorino Bernick —? SINJORINO LYNGE Ĉu li? Mi ja scias nenion; mi estas ja tute nova — SINJORINO RUMMEL Ĉu Vi do ne aŭdis ke —? Hm — (al la filino) Iru en la ĝardenon, vi Hilda. SINJORINO HOLT Kaj ankaŭ vi, Netta. Kaj estu ĝentilaj al la bedaŭrinda Dina, kiam ŝi revenas. (_Fraŭlino Rummel_ kaj _fraŭlino Holt_ eliras en la ĝardenon.) SINJORINO LYNGE Nu, kio do estis pri la frato de sinjorino Bernick? SINJORINO RUMMEL Ĉu Vi ne scias ke li estis tiu en la terura afero? SINJORINO LYNGE Ĉu studento Tønnesen estis en terura afero? SINJORINO RUMMEL Ne, je Dio, la studento estas ja ŝia kuzo, sinjorino Lynge. Mi parolas pri la frato — SINJORINO HOLT — la perditulo Tønnesen — SINJORINO RUMMEL Johan li nomiĝis. Li fuĝis al Ameriko. SINJORINO HOLT _Devis_ fuĝi, pripensu. SINJORINO LYNGE Kaj _li_ do estis en terura afero? SINJORINO RUMMEL Jes, estis io tia —; kiel mi do nomu ĝin? Estis io pri la patrino de Dina. Ho, mi memoras kvazaŭ tio estus hodiaŭ. Johan Tønnesen tiam estis en la oficejo de maljuna sinjorino Bernick; Karsten Bernick ĵus estis veninta de Parizo, — ankoraŭ ne estis fianĉiĝinta — SINJORINO LYNGE Nu, sed tiu terura historio? SINJORINO RUMMEL Jes, vidu, — tiun vintron la aktora trupo de Møller ĉeestis en la urbo — SINJORINO HOLT — kaj en tiu trupo estis la aktoro Dorf kaj lia edzino. Ĉiuj junaj homoj profunde ĉarmiĝis de ŝi. SINJORINO RUMMEL Jes, Dio scias kiel ili povis trovi, ke _ŝi_ estas bela. Sed jen la aktoro Dorf revenis hejmen malfrue iun vesperon — SINJORINO HOLT — tute neatendite — SINJORINO RUMMEL — Kaj li trovas —; ne; tio vere ne estas rakontinda. SINJORINO HOLT Ne, sinjorino Rummel, li trovis nenion, ĉar la pordo estis ŝlosita interne. SINJORINO RUMMEL Jes, estas ja tio kion mi diras; li trovis la pordon ŝlosita. Kaj pensu, sinjorino, tiu, kiu estis interne, devas salti tra la fenestro. SINJORINO HOLT Tute supre de mansardo! SINJORINO LYNGE Kaj tiu estis la frato de sinjorino Bernick? SINJORINO RUMMEL Jes, efektive estis. SINJORINO LYNGE Kaj post tio li fuĝis al Ameriko? SINJORINO HOLT Jes, li ja devis fuĝi, komprenu. SINJORINO RUMMEL Ĉar poste malkovriĝis io preskaŭ same malbona; imagu, li estis atencinta la kason — SINJORINO HOLT Sed tion oni ne certe scias, sinjorino Rummel; eble estis nur onidiroj. SINJORINO RUMMEL Sed nun aŭdu do —! Ĉu _tio_ ne estis konata en la tuta urbo? Ĉu maljuna sinjorino Bernick ne preskaŭ bankrotis pro tiu afero? Tion mi ja aŭdis de Rummel mem. Sed Dio gardu _mian_ buŝon. SINJORINO HOLT Nu, al sinjorino Dorf la mono almenaŭ ne iris, ĉar ŝi — SINJORINO RUMMEL Ja, Dorf forvojaĝis de edzino kaj de infanoj. Sed la sinjorino tamen estis tiel aŭdaca resti ĉi tie tutan jaron. Montri sin en la teatro ŝi ne plu kuraĝis; sed ŝi vivtenis sin lavante kaj kudrante por homoj — SINJORINO HOLT Kaj ŝi provis komenci danc-lernejon. SINJORINO RUMMEL Tio kompreneble ne sukcesis. Kiuj gepatroj volus konfidi siajn infanojn al iu tia? Sed ne daŭris longe pri ŝi; la bela sinjorino ne estis kutimita al laboro; kaptiĝis ŝia brusto, kaj ŝi mortis. SINJORINO LYNGE Hu, estas vere teruraj historioj! SINJORINO RUMMEL Jes, kredu, estis severe elteni por la familio Bernick. Estas la malluma makulo en la suno de ilia feliĉo, kiel Rummel iam esprimis sin. Tial neniam parolu pri tiuj aferoj ĉi tie en la domo, sinjorino Lynge. SINJORINO HOLT Kaj pro Dio ankaŭ ne pri la duonfratino! SINJORINO LYNGE Jes, sinjorino Bernick havas ja ankaŭ duonfratinon? SINJORINO RUMMEL Havis — feliĉe; ĉar nun la parenceco certe estas finita inter la du. Jes, ŝi estis iu precipa! Imagu, ŝi fortondis la harojn, kaj iris en viraj botoj en pluva vetero. SINJORINO HOLT Kaj kiam la duonfrato — la perdita subjekto — estis forkurinta, kaj la tuta urbo kompreneble ŝokiĝis pro li, — ĉu Vi scias kion ŝi tiam faras? Ŝi vojaĝas transen al li! SINJORINO RUMMEL Jes, kaj la skandalo, kiun ŝi faris antaŭ ol forvojaĝi, sinjorino Holt! SINJORINO HOLT Tŝŝ, ne parolu pri tio. SINJORINO LYNGE Dio, ĉu ŝi ankaŭ faris skandalon? SINJORINO RUMMEL Jes, nun Vi aŭdu, sinjorino Lynge. Bernick estis ĵus sin fianĉiĝinta al Betty Tønnesen; kaj ĝuste kiam li venis kun ŝi ĉe la brako enen al ŝia onklino por informi — SINJORINO HOLT La gefratoj Tønnesen estis orfaj, Vi sciu — SINJORINO RUMMEL — kaj Lona Hessel ekstaras de la seĝo kie ŝi sidas, kaj donas al la ĝentila, kulturita Karsten Bernick vangofrapon, ke resonis en li. SINJORINO LYNGE Ne, nun mi neniam —! SINJORINO HOLT Estas tute certe. SINJORINO RUMMEL Kaj ŝi pakis sian kofron kaj forvojaĝis al Ameriko. SINJORINO LYNGE Sed do ŝi ja mem estus havinta inklinon al li. SINJORINO RUMMEL Jes, kredu ke ŝi havis. Ŝi imagis ke fariĝus paro el tiuj du, kiam li revenus el Parizo. SINJORINO HOLT Jes, imagu, ke ŝi kredus tiaĵon! Bernick, — tiu juna bonkonduta grandmonda sinjoro, — perfekta galantulo, — favorato de ĉiuj virinoj — SINJORINO RUMMEL — kaj tamen deca, sinjorino Holt; kaj tiel morala. SINJORINO LYNGE Sed pri kio okupiĝis tiu fraŭlino Hessel en Ameriko? SINJORINO RUMMEL Nu, vidu, super tio kuŝas, kiel Rummel iam esprimis sin, vualo, kiu ne estas levinda. SINJORINO LYNGE Kion tio signifas? SINJORINO RUMMEL Ŝi ja ne plu havas iun rilaton kun la familio, Vi komprenu; sed tiom scias ja la tuta urbo, ke ŝi kantis por mono en la gastejoj tie — SINJORINO HOLT — kaj ŝi faris prelegojn en la salonoj — SINJORINO RUMMEL — kaj ŝi eldonis nenormalan libron. SINJORINO LYNGE Ĉu vere —! SINJORINO RUMMEL Ho jes, Lona Hessel efektive estas unu el la sunmakuloj en la familia feliĉo de la Bernikoj. Sed nun Vi ja scias pri la aferoj, sinjorino Lynge. Je Dio, mi nur parolis pri tio ĉi, por ke Vi gardu Vin. SINJORINO LYNGE Jes, pri tio Vi povas esti certa ke mi faru. — Sed tiu bedaŭrinda Dina Dorf! Mi vere sentas bedaŭron por ŝi. SINJORINO RUMMEL Nu, por ŝi estis ja pura feliĉo. Imagu se ŝi restus en la manoj de la gepatroj! Ni ĉiuj kompreneble zorgis pri ŝi, admonis ŝin plej eble bone. Post ioma tempo fraŭlino Bernick decidigis, ke ŝi venu en ĉi tiun domon. SINJORINO HOLT Sed malfacila infano ŝi ĉiam estis. Imagu, — ĉiuj la malbonaj ekzemploj. Tia infano ja ne estas kiel unu el niaj propraj; oni devas preni ŝin per la bono, sinjorino Lynge. SINJORINO RUMMEL Tŝŝ, — jen ŝi. (laŭte) Jes, tiu Dina vere estas diligenta knabino. Nu, ĉu vi venas, Dina? Ni sidas ĉi tie formetante la kudraĵojn. SINJORINO HOLT Ho, kiel bonodoras via kafo, dolĉa Dina. Tia antaŭtagmeza taso da kafo — SINJORINO BERNICK (ekstere sur la ĝardena ŝtuparo) Bonvolu, sinjorinoj! (_Fraŭlino Bernick_ kaj _Dina_ estas jam helpinta al la servistino enporti la kafaĵojn. Ĉiuj sinjorinoj prenas lokon tie ekstere; ili parolas supermezure amike al _Dina_. Iom poste ŝi iras en la salonon kaj serĉas sian manlaboron.) SINJORINO BERNICK (ekstere apud la kafotablo) Dina, ĉu ne ankaŭ vi —? DINA Ne, dankon; mi ne volas. (Ŝi eksidas kun sia kudraĵo. _Sinjorino Bernick_ kaj la _adjunkto_ interŝanĝas kelkajn vortojn; momenton poste li eniras en la salonon.) ADJUNKTO RØRLUND (improvizas pretekston por iri al la tablo kaj diras mallaŭte:) Dina. DINA Jes. ADJUNKTO RØRLUND Kial Vi ne volas sidi tie ekstere? DINA Kiam mi envenis kun la kafo, mi povis vidi sur la fremda sinjorino, ke ili estis parolintaj pri mi. ADJUNKTO RØRLUND Kaj ĉu Vi ne ankaŭ vidis, kiel amike ŝi kondutis al Vi tie ekstere? DINA Sed tion mi ne toleras! ADJUNKTO RØRLUND Vi havas obstinan animon, Dina. DINA Jes. ADJUNKTO RØRLUND Sed kial Vi kondutas tiel? DINA Mi ne estas alia. ADJUNKTO RØRLUND Ĉu Vi ne povus konduti alimaniere? DINA Ne. ADJUNKTO RØRLUND Kial ne? DINA (rigardas lin) Mi ja apartenas al la morale perdituloj. ADJUNKTO RØRLUND Fi, Dina! DINA Ankaŭ patrino apartenis al la morale perdituloj. ADJUNKTO RØRLUND Kiu parolis al Vi pri tiaĵoj? DINA Neniuj; ili neniam parolas. Kial ili tion ne faras? Ĉiuj ili kondutas al mi tiel konvene, kvazaŭ mi rompiĝus, se —. Ho, kiom mi malamas tiun bonkorecon. ADJUNKTO RØRLUND Kara Dina, mi bone komprenas, ke Vi sentas premon ĉi tie, sed — DINA Jes, se mi povus iri longe foren. Mi certe helpus min mem antaŭen, se mi ne vivus inter homoj, kiuj estas tiel — tiel — ADJUNKTO RØRLUND Kiel kiaj? DINA Tiel decaj kaj tiel moralaj. ADJUNKTO RØRLUND Tamen Dina, tion Vi ne pensas. DINA Ho, Vi bone komprenas kiel mi pensas. Ĉiun tagon Hilda kaj Netta venas, por ke mi prenu ilin kiel modelojn. Mi neniam povos fariĝi tiel deca kiel ili. Mi ne _volas_ tiel fariĝi. Ho, se mi estus longe fore, mi certe fariĝus saĝa. ADJUNKTO RØRLUND Vi ja _estas_ saĝa, kara Dina. DINA Kiel tio helpas min ĉi tie? ADJUNKTO RØRLUND Do vojaĝi —. Ĉu Vi pensas serioze pri _tio_? DINA Mi ne restus tagon pli longe, se _Vi_ ne estus. ADJUNKTO RØRLUND Diru Dina, — kial Vi vere tiel volonte estas kune kun mi? DINA Ĉar Vi lernigas al mi tiom da belaĵoj. ADJUNKTO RØRLUND Belaĵoj? Ĉu Vi nomas tion kion mi povas lernigi al Vi belaĵoj? DINA Jes. Aŭ vere — Vi lernigas al mi ion; sed kiam mi aŭdas vin paroli, mi ekrigardas tiom da belaĵoj. ADJUNKTO RØRLUND Kio do estas por Vi belaĵo? DINA Tion mi neniam pripensis. ADJUNKTO RØRLUND Pripensu do nun. Kio do estas por Vi belaĵo? DINA Belaĵo estas io granda — kaj tre fora. ADJUNKTO RØRLUND Hm. — Kara Dina, mi kore sentas zorgon pro Vi. DINA Nur _tio_? ADJUNKTO RØRLUND Vi certe bone scias kiel nedireble kara Vi estas por mi. DINA Se mi estus Hilda aŭ Netta, Vi ne timus observigi tion al aliuloj. ADJUNKTO RØRLUND Ho Dina, Vi ne povas facile prijuĝi la mil konsiderojn —. Kiam viro estas starigita kiel morala subteno por la socio en kiu li vivas, jen —; oni ne povas esti tro singardema. Se mi nur estus certa, ke oni ĝuste komprenus kaj interpretus miajn motivojn —. Sed egale; Vi _devas_ esti kaj _estos_ helpata supren. Dina, ĉu estas interkonsento, ke kiam mi venos — kiam la kondiĉoj permesos al mi veni — kaj mi diros: jen mia mano, — Vi volos akcepti ĝin kaj fariĝi mia edzino? — Ĉu Vi tion promesas al mi Dina? DINA Jes. ADJUNKTO RØRLUND Dankon, dankon! Ĉar ankaŭ por mi —. Ho Dina, mi tenas Vin kara —. Tŝŝ; iu venas. Dina, pro mi, — eliru al la aliuloj. (Ŝi eliras al la kafotablo. En la sama momento venas _grandkomercisto Rummel_, _komercisto Sandstad_ kaj _komercisto Vigeland_ el la antaŭa ĉambro maldekstre, sekvataj de _konsulo Bernick_, kiu tenas amaseton da paperoj en la mano.) KONSULO BERNICK Nu; do la afero estas decidita. KOMERCISTO VIGELAND Jes, je la nomo de Dio, lasu ĝin nun tia. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ĝi estas decidita, Bernick! Vorto de norvego staras fikse kiel la rokoj de la Dovre montaro, tion vi scias! KONSULO BERNICK Kaj neniu perfidos; neniu retiros sin, kia ajn opozicio ni renkontos. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ni staras kaj falas kune, Bernick! HILMAR TØNNESEN (kiu venas de la ĝardena pordo) Falas? Permesu, ĉu ne estas la fervojo, kiu falas? KONSULO BERNICK Ne, kontraŭe, ĝi estos iranta — GRANDKOMERCISTO RUMMEL — per vaporo, sinjoro Tønnesen. HILMAR TØNNESEN (pli proksime) Ĉu? ADJUNKTO RØRLUND Kiel? SINJORINO BERNICK (ĉe la ĝardena pordo) Sed, kara Karsten, kio do vere estas —? KONSULO BERNICK Ho, kara Betty, kiel tio do interesas _vin_? (al la tri sinjoroj) Sed nun ni devas ellabori la listojn, ju pli frue, des pli bone. Estas memsekvo, ke ni kvar subskribas unue. La pozicio, kiun ni havas en la socio, devigas nin streĉi nin tiel foren kiel eblas. KOMERCISTO SANDSTAD Kompreneble, sinjoro konsulo. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Fariĝos, Bernick; ĵurite. KONSULO BERNICK Jes ja, mi ne dubas pri la rezulto. Ni devas agi ĉiu en sia rondo de konatuloj; kaj se ni fine povos montri al vigla partopreno en ĉiuj tavoloj de la socio, sekvos de si mem, ke ankaŭ la komunumo devos kontribui. SINJORINO BERNICK Tamen, Karsten, vi nepre devas veni por rakonti al ni — KONSULO BERNICK Ho kara Betty, estas io en kio sinjorinoj ne povas trovi komprenon. HILMAR TØNNESEN Vi tamen zorgos pri la fervoja afero? KONSULO BERNICK Jes, kompreneble. ADJUNKTO RØRLUND Sed lastan jaron, sinjoro konsulo —? KONSULO BERNICK Lastan jaron estis tute alia afero. Tiam temis pri marborda linio — KOMERCISTO VIGELAND — kiu estus tute superflua, sinjoro adjunkto; ĉar ni ja havas vapor-ŝipojn — KOMERCISTO SANDSTAD — kaj kiu fariĝus ekstreme multekosta, — GRANDKOMERCISTO RUMMEL — jes kaj kiu malutilus al gravaj interesoj en nia urbo. KONSULO BERNICK La esenca afero estis, ke ĝi ne utilus al la pli granda socio. Tial mi kontraŭis ĝin, kaj tial la intern-landa linio elektiĝis. HILMAR TØNNESEN Jes, sed tiu ne tuŝos la urbojn en nia regiono. KONSULO BERNICK Ĝi tuŝos _nian_ urbon, mia kara Hilmar; ĉar nun ni konstruos flankan fervojon ĉi tien. HILMAR TØNNESEN Aha; nova elpensaĵo do. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Jes, ĉu ne estas bonega elpensaĵo? Ĉu? ADJUNKTO RØRLUND Hm — KOMERCISTO VIGELAND Ne estas neinde, ke la providenco aranĝis la terenon por flanka fervojo. ADJUNKTO RØRLUND Ĉu vere ke tiel estas, sinjoro Vigeland? KONSULO BERNICK Jes, mi devas konfesi, ke ankaŭ mi rigardas tion kiel providencan aranĝon, ke mi ĉi tiun printempon veturis laŭvale en komerco, kaj hazarde mi venis en valon, kie mi neniam antaŭe estis. Frapis min kvazaŭ fulmo, ke tie ni povus konstrui flankan fervojon al ni. Mi dungis inĝenieron por inspekti la terenon; jen mi havas la intertempajn kalkulojn kaj taksojn; nenio kontraŭas. SINJORINO BERNICK (daŭre kune kun la sinjorinoj ĉe la ĝardena pordo) Sed, kara Karsten, ke vi tenis ĉion tion kaŝita por ni. KONSULO BERNICK Ho, mia bona Betty, vi tamen ne povus kapti la veran konekson. Cetere mi ne priparolis tion al iu ajn vivanta homo antaŭ hodiaŭ. Sed nun la decida momento venis; nun ni agu nekaŝite kaj plenforte. Jes, eĉ se mi metu ĉiun mian ekziston sur tiun aferon, mi realigu ĝin. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ni kune, Bernick; pri tio vi fidu. ADJUNKTO RØRLUND Ĉu Vi do atendas tiom multe el tiu ĉi entrepreno, sinjoroj? KONSULO BERNICK Jes, tion mi devus pensi. Kia levstango tio estu por nia tuta socio! Imagu nur la vastajn arbarejojn, kiuj fariĝos atingeblaj; imagu la riĉajn erc-ejojn, kiujn ni povos ekspluati; imagu la riveron kun aro da akvofaloj laŭvice en la valo! Kia fabrikado _tie_ povos esti efektivigata! ADJUNKTO RØRLUND Kaj vi ne timas, ke pli ofta interrilato kun malvirta ekstera mondo —? KONSULO BERNICK Ne; estu tute trankvila, sinjoro adjunkto. Nia eta laborema loko kuŝas, laŭdo al Dio, nuntempe sur sana morala fundo; ni ja ĉiuj kunhelpis por dreni ĝin, se mi rajtas tion diri; kaj tion ni faros estonte, ĉiu siamaniere. Vi, sinjoro adjunkto daŭrigos Vian benoriĉan agadon en la lernejo kaj en la hejmoj. Ni, la homoj de la praktika laboro, subtenas la socion disvastigante bonfarton en plej eble vastan rondon; — kaj niaj virinoj, — jes, nur proksimiĝu, miaj sinjorinoj; Vi bonvole devas aŭdi — niaj virinoj, mi diras, niaj edzinoj kaj filinoj, — jes, agadu neĝenitaj en la servo de bonfarado, miaj sinjorinoj, kaj cetere estu helpo kaj komforto por Viaj proksimuloj, kiel mia kara Betty kaj Marta estas por mi kaj Olaf — (ĉirkaŭrigardas) Nu, kie estas Olaf hodiaŭ? SINJORINO BERNICK Ho, nun dum la feritagoj ne eblas teni lin hejme. KONSULO BERNICK Do li certe estas malsupre ĉe la maro! Vidu, li ne finos antaŭ ol okazos akcidento. HILMAR TØNNESEN Bah — eta ludo kun la naturfortoj — SINJORINO RUMMEL Kiel bele de Vi, ke Vi havas tiom da familia sento, sinjoro Bernick. KONSULO BERNICK Nu, la familio estas ja la kerno de la socio. Bona hejmo, honestaj kaj fidelaj amikoj, eta dense kunligita rondo, kie neniuj maltrankviligaj elementoj enĵetas sian ombron — (_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre kun leteroj kaj gazetoj.) PLENRAJTIGITO KRAP Eksterlandaj poŝtaĵoj, sinjoro konsulo; — kaj telegramo el New York. KONSULO BERNICK (prenas) Ah, de la ŝipa societo de “Indian Girl”. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Nu, la poŝto venis? Jes, do mi petas permeson. KOMERCISTO VIGELAND Jes, ankaŭ mi. KOMERCISTO SANDSTAD Adiaŭ, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Adiaŭ, adiaŭ, miaj sinjoroj. Kaj memoru do nian kunvenon hodiaŭ posttagmeze je la kvina. LA TRI SINJOROJ Jes; bone; kompreneble. (Ili foriras dekstre.) KONSULO BERNICK (Li legis la telegramon) Ne, tio ĉi estas vere pure usona! Vere ŝoka — SINJORINO BERNICK Dio, Karsten, kio estas? KONSULO BERNICK Jen, vidu, sinjoro Krap; legu! PLENRAJTIGITO KRAP (legas) “Faru nur plej etan riparon, sendu ‘Indian Girl’ transen tuj kiam flosebla; bona sezono; okaze naĝas sur la kargo.” Nu, tion mi diru — KONSULO BERNICK Naĝas sur la kargo! Tiuj sinjoroj bone scias, ke kun tia kargo la ŝipo sinkos funden kiel ŝtono, se io okazos. ADJUNKTO RØRLUND Jen ni vidas kiel statas en tiuj laŭdataj grandaj socioj. KONSULO BERNICK Vi pravas; eĉ ne respekto por homa vivo, tuj kiam profito venas en la ludon. (al _Krap_) Ĉu “Indian Girl” estos mar-preta post kvar — kvin tagoj? PLENRAJTIGITO KRAP Jes, se komercisto Vigeland akceptas, ke ni haltigas la laboron sur “La Palmo” intertempe. KONSULO BERNICK Hm, tion li ne faros. Nu, bonvolu tralegi la poŝtaĵojn. Aŭdu, ĉu Vi ne vidis Olaf tie sur la kajo? PLENRAJTIGITO KRAP Ne, sinjoro konsulo. (Li iras en la plej antaŭan ĉambron maldekstre.) KONSULO BERNICK (denove legas la telegramon) Riski la vivon de dek ok homoj! Por tio tiuj sinjoroj ne hezitas — HILMAR TØNNESEN Nu, estas la destino de maristo spiti la elementojn; devas esti io nervostreĉa en tio, kun maldika tabulo inter si kaj la abismo — KONSULO BERNICK Jes, mi dezirus vidi tiun ŝipposedanton ĉe ni, kiu povus decidigi sin al tiaĵo! Eĉ ne unu, eĉ ne unu sola — (ekvidas _Olaf_) Nu, laŭdo al Dio, la knabo ĉeestas. (_Olaf_ kun fiŝŝnuro en la mano venis kurante laŭ la strato kaj enen tra la ĝardena pordego.) OLAF (ankoraŭ en la ĝardeno) Onklo Hilmar, mi malsupreniris kaj rigardis la vapor-ŝipon. KONSULO BERNICK Ĉu vi nun denove iris sur la kajon. OLAF Ne, mi nur estis en boato. Sed imagu, onklo Hilmar; venis surkajen tuta aro da cirkistoj kun ĉevaloj kaj bestoj; kaj estis multaj pasaĝeroj. SINJORINO RUMMEL Ho, ĉu ni vere vidos cirkon! ADJUNKTO RØRLUND Ni? Tion mi ne supozas. SINJORINO RUMMEL Ne, kompreneble ne ni, sed — DINA Mi ŝatus vidi cirkon. OLAF Jes, ankaŭ mi. HILMAR TØNNESEN Vi estas stultulo. Ĉu _tio_ estas io rigardinda? Nura dreso. Ne, kontraŭe estas io alia vidi la gaŭĉon flugi trans la Pampo sur sia spireganta mustango. Sed Dio gardu, ĉi tie en la urbetoj — OLAF (tiras la jupon de _fraŭlino Bernick_) Onklino Marta, vidu, vidu — jen ili venas! SINJORINO HOLT Jes, je Dio, jen ni havas ilin. SINJORINO LYNGE Hu, la teruraj homoj! (Multaj _pasaĝeroj_ kaj aro da _urbanoj_ venas supren laŭ la strato.) SINJORINO RUMMEL Jes, certe estas arlekenoj el la ĝusta specio. Rigardu tiun en la griza robo, sinjorino Holt; ŝi portas la valizon sur la dorso. SINJORINO HOLT Jes, imagu, ŝi portas ĝin sur la ombreltenilo! Kompreneble ŝi estas la edzino de la direktoro. SINJORINO RUMMEL Kaj jen estas la direktoro mem; tiu kun la barbo. Nu, li ja aspektas kiel rabisto. Ne rigardu lin, Hilda! SINJORINO HOLT Ankaŭ vi ne, Netta. OLAF Panjo, la direktoro salutas al ni. KONSULO BERNICK Kion do? SINJORINO BERNICK Kion vi diras, infano? SINJORINO RUMMEL Jes, je Dio, jen ankaŭ la virino salutas! KONSULO BERNICK Ne, _tio_ estas do tro senhonta! FRAŬLINO BERNICK (kun nevolonta ekkrio) Ah —! SINJORINO BERNICK Kio estas, Marta? SINJORINO BERNICK Ho ne, nenio; ŝajnis nur al mi — OLAF (krias el ĝojo) Vidu, vidu, jen venas la aliuloj kun la ĉevaloj kaj la bestoj! Kaj jen ankaŭ la usonanoj! Ĉiuj la maristoj sur “Indian Girl” — (Oni aŭdas “Yankee Doodle” akompanata de klarneto kaj tamburo.) HILMAR TØNNESEN (kovras la orelojn) Uf, uf, uf! ADJUNKTO RØRLUND Mi kredas, ke ni izolu nin iomete, miaj sinjorinoj; tio ĉi ne estas io por ni. Ni reiru al nia laboro. SINJORINO BERNICK Ĉu ni eble antaŭen tiru la kurtenojn? ADJUNKTO RØRLUND Jes, jen ĝuste kion mi pensis. (La _sinjorinoj_ trovas siajn sidlokojn ĉe la tablo; la _adjunkto_ fermas la ĝardenan pordon kaj antaŭen tiras la kurtenojn al ĝi kaj al la fenestroj; fariĝas duone mallume en la ĉambro.) OLAF (kiu ŝtele rigardas) Panjo, nun la direktor-edzino staras ĉe la akvokrano lavante sian vizaĝon. SINJORINO BERNICK Ĉu! Meze sur la vendoplaco! SINJORINO RUMMEL Kaj tio dum brile hela tago! HILMAR TØNNESEN Nu, se mi vojaĝis en dezerto kaj trovis cisternon, ankaŭ mi ne hezitus —. Uf, tiu terura klarneto! ADJUNKTO RØRLUND Estas vere evidenta kaŭzo por la polico por procedi. KONSULO BERNICK Nu do; kun eksterlandanoj oni ne devas esti tro severa; tiuj homoj ja ne havas la enradikitan senton de deco, kiu tenas _nin_ ene inter la ĝustaj baroj. Lasu ilin nur devojiĝi. Kiel tio afektas nin? Tiu ĝena konduto, kiu kontraŭas kutimon kaj bonajn morojn, feliĉe ne rilatas al nia socio, se mi rajtas tiel paroli. — Jen kio! (La _fremda sinjorino_ rapide envenas tra la pordo dekstre.) LA SINJORINOJ (timigite sed mallaŭte) La rajdistino! La direktoredzino! SINJORINO BERNICK Dio, kion tio signifu! FRAŬLINO BERNICK (eksaltas) Ah —! LA SINJORINO Bonan tagon, kara Betty! Bonan tagon, Marta! Bonan tagon bofrato! SINJORINO BERNICK (ekkrie) Lona —! KONSULO BERNICK (ekretiriĝas) Je mia vivo —! SINJORINO HOLT Sed Dio kompatu —! SINJORINO RUMMEL Vere ne eblas —! HILMAR TØNNESEN Nu! Uf! SINJORINO BERNICK Lona —! Ĉu vere —? FRAŬLINO HESSEL Ĉu estas mi? Jes, efektive ke estas mi; Vi bonvole povas ĉirkaŭbraki min por tio. HILMAR TØNNESEN Uf; uf! SINJORINO BERNICK Kaj nun vi venas ĉi tien kiel —? KONSULO BERNICK — kaj vere volas ludi rolon —? FRAŬLINO HESSEL Ludi rolon? Kiel ludi rolon? KONSULO BERNICK Jes, mi pensas — kun la rajdistoj — FRAŬLINO HESSEL Hahaha! Ĉu vi estas freneza, bofrato? Ĉu vi kredas, ke mi apartenas al la rajdistoj? Ne; vere faris mi multajn artaĵojn, kaj arlekenis multmaniere — SINJORINO RUMMEL Hm — FRAŬLINO HESSEL — sed akrobataĵojn sur ĉevaldorso mi neniam faris. KONSULO BERNICK Do ne — SINJORINO BERNICK Ah, dank' al Dio! FRAŬLINO HESSEL Ne, ni venis ĝuste kiel aliaj decaj homoj, — tamen kun dualoka bileto, sed al tio ni estas kutimitaj. SINJORINO BERNICK Vi diras ni? KONSULO BERNICK (paŝon pli proksimen) Kiuj ni? FRAŬLINO HESSEL Mi kaj la infano, kompreneble. LA SINJORINOJ (ekkrie) La infano! HILMAR TØNNESEN Kio! ADJUNKTO RØRLUND Nu, jen io direnda —! SINJORINO BERNICK Sed kion vi aludas, Lona? FRAŬLINO HESSEL Kompreneble mi aludas al John; mi ja ne havas alian infanon ol John, mi scias, — aŭ Johan, kiel vi nomis lin. SINJORINO BERNICK Johan —! SINJORINO RUMMEL (mallaŭte al _sinjorino Lynge_) La perdita frato! KONSULO BERNICK (hezite) Ĉu Johan kunvenis? FRAŬLINO HESSEL Nu jes; nu jes; mi ja ne vojaĝas sen li. Sed vi aspektas tiel triste. Kaj vi sidas en krepusko kudrante ion blankan. Ĉu estas morto en la familio? ADJUNKTO RØRLUND Fraŭlino, vi trovas vin en la asocio por morale perditaj — FRAŬLINO HESSEL (duonlaŭte) Kion vi diras? Tiuj belaj, silentemaj sinjorinoj estus —? SINJORINO RUMMEL Ne _nun_ mi diru —! FRAŬLINO HESSEL Ah, komprenas, komprenas! Sed diable, estas ja sinjorino Rummel! Kaj jen ankaŭ sinjorino Holt! Nu, ni tri ne juniĝis de post lastfoje. Sed aŭskultu nun bonuloj; lasu nun la morale perditaj atendi almenaŭ tagon; ili ne plimalboniĝos pro tio. Ĝoja momento kiel tiu ĉi — ADJUNKTO RØRLUND Hejmenveno ne ĉiam estas ĝoja momento. FRAŬLINO HESSEL Ĉu? Kiel vi legas vian biblion, pastoro? ADJUNKTO RØRLUND Mi ne estas pastoro. FRAŬLINO HESSEL Nu; tamen tia vi certe fariĝos. — Sed fi, fi, fi, — tiu ĉi morala linaĵo odoras tiel putre, — ĝuste kiel mortotuko. Mi kutimiĝis al la aero sur la prerioj, mi; mi diru. KONSULO BERNICK (sekigas la frunton) Jes vere estas iom naŭze ĉi ene. FRAŬLINO HESSEL Atendu, atendu; ni tamen elvenu el la tomba kelo. (tiras la kurtenojn flanken) Plenan taglumon ni havu, kiam la knabo venos. Kaj vi vidos knabon kiu forlavis la infanecon — HILMAR TØNNESEN Uf! FRAŬLINO HESSEL (malfermas pordon kaj fenestrojn) — Nu, tio signifas, kiam li _estos_ sin lavinta — tie supre en la hotelo; ĉar sur la vapor-ŝipo li fariĝis malpura kiel porko. HILMAR TØNNESEN Uf, uf! FRAŬLINO HESSEL Uf? Jes vere, ĉu ne estas —! (montras al _Hilmar_ kaj demandas al la aliuloj) Ĉu _li daŭre_ drivas dirante sian uf? HILMAR TØNNESEN Mi ne drivas; mi estas ĉi tie pro mia malsano. ADJUNKTO RØRLUND Hm, miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne — FRAŬLINO HESSEL (ekvidante _Olaf_) Ĉu _tiu_ estas la _via_, Betty? — Donu la manegon, knabo! Aŭ ĉu vi timas vian maljunan, malbelan onklinon? ADJUNKTO RØRLUND (metante sian libron sub la brakon) Miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne estas animstato por pluen labori hodiaŭ. Sed morgaŭ ni ja denove kunvenos? FRAŬLINO HESSEL (dum la fremdaj sinjorinoj levas sin por adiaŭi) Jes, tion ni faru. Mi ĝuste estos sur la loko. ADJUNKTO RØRLUND Vi? Permesu, fraŭlino, kion _Vi_ volas fari en _nia_ asocio? FRAŬLINO HESSEL Mi volas aerumi, sinjoro pastoro. DUA AKTO (La ĝardena salono de la domo de _konsulo Bernick_.) (_Sinjorino Bernick_ sidas sola ĉe la labortablo kun sia kudraĵo. Iom poste venas de dekstre _konsulo Bernick_ kun ĉapelo sur la kapo kaj kun gantoj kaj bastono.) SINJORINO BERNICK Ĉu vi jam revenas hejmen, Karsten? KONSULO BERNICK Jes. Estas iu, kiun mi petis veni. SINJORINO BERNICK (kun sopiro) Ho jes. Johan certe venos, mi pensas. KONSULO BERNICK Estas iu viro, mi diras. (demetas la ĉapelon) Kie estas ĉiuj la sinjorinoj hodiaŭ! SINJORINO BERNICK Sinjorino Rummel kaj Hilda ne havas tempon. KONSULO BERNICK Nu? Sendis ekskuzon? SINJORINO BERNICK Jes; ili havas tiom da farendaĵoj en la domo. KONSULO BERNICK Kompreneble. Kaj la aliaj ankaŭ ne venos? SINJORINO BERNICK Ne, ankaŭ ili havas ekskuzojn. KONSULO BERNICK Tion mi estus povinta diri antaŭe. Kie estas Olaf? SINJORINO BERNICK Mi permesis al li iomete promeni kun Dina. KONSULO BERNICK Hm; Dina, tiu aĉa flirtulino —. Imagu ke hieraŭ ŝi tuj ligis sin al Johan —! SINJORINO BERNICK Sed kara Karsten, Dina ja tute ne scias ke — KONSULO BERNICK Nu, sed Johan almenaŭ devus havi la takton ne montri al ŝi iun atenton. Mi ja vidis la okulĵetojn de komercisto Vigeland. SINJORINO BERNICK (kun la kudraĵo sur la genuoj) Karsten, ĉu vi povas imagi kion ili volas ĉi-hejme? KONSULO BERNICK Hm; li havas ja bienon tie transe, kiu ne bone prosperas; kaj _ŝi_ ja diris hieraŭ, ke ili devis vojaĝi duaklase — SINJORINO BERNICK Jes, bedaŭrinde, eble estas io tia. Sed ke _ŝi_ akompanis! _Ŝi!_ Post tiu sanga insulto kiun ŝi faris al vi —! KONSULO BERNICK Ho, ne pensu pri tiuj malnovaj historioj. SINJORINO BERNICK Kiel povas mi pensi pri aliaĵoj nuntempe? Li ja estas mia frato; — ne estas pro li; sed ĉiuj malagrablaĵoj kiuj kaŭziĝus al _vi_ —. Karsten, mi ege timas ke — KONSULO BERNICK Por kio vi timas? SINJORINO BERNICK Ĉu oni imagus meti lin en karceron pro la mono, kiu malaperis por via patrino? KONSULO BERNICK Ho, babilaĵo! Kiu povas pruvi ke mono malaperis? SINJORINO BERNICK Aĥ Dio, tion scias ja la tuta urbo, bedaŭrinde; kaj vi mem ja diris — KONSULO BERNICK Mi nenion diris. La urbo scias nenion pri tiuj aferoj; ĉio estis nur senfundaj onidiroj. SINJORINO BERNICK Ho kiel grandanima vi estas, Karsten! KONSULO BERNICK Ĉesu pri tiuj memoraĵoj, mi diras! Vi ne scias, kiom vi turmentas min revivigi ĉion tian! (Li paŝas tien kaj reen sur la planko; jen li forĵetas la bastonon.) Ĉagrene ke ili venis hejmen ĝuste nun, — nun kiam mi bezonas bonvoleman animstaton kaj en la urbo kaj en la gazetaro. Korespondiĝos al la gazetoj en la najbaraj urboj. Ĉu mi akceptas ilin _bone_ aŭ ĉu mi akceptas ilin _malbone_, ambaŭkaze tio pridiskutiĝos kaj interpretiĝos. Oni kirlas ĉion tion malnovan, — tiel kiel _vi_ faras. En socio kiel la nia —. (ĵetas la gantojn sur la tablon) Kaj eĉ neniun homon mi havas kun kiu mi povas paroli kaj ĉe kiu serĉi apogon. SINJORINO BERNICK Eĉ neniu, Karsten? KONSULO BERNICK Ne, kiu _tiu_ estus? — Ekhavi ilin sur la nukon ĝuste nun! Ne estas dubo ke ili iel faros skandalon, — precipe ŝi. Ĉu ne estas malfeliĉo havi tiajn homojn en sia familio! SINJORINO BERNICK Jes, _mi_ ja ne povas kulpiĝi ke — KONSULO BERNICK Pro kio vi ne povas kulpiĝi? Ke vi estas parenca al ili? Jen vera vorto. SINJORINO BERNICK Kaj mi ankaŭ ne petis ilin veni hejmen. KONSULO BERNICK Aŭdu; jen ni estas! Mi ne petis ilin veni hejmen; mi ne skribis por revenigi ilin; mi ne tiris ilin hejmen per la haroj! Ho, mi scias la tutan ĉenon parkere. SINJORINO BERNICK (ekploras) Sed nun vi ja estas tiel senkoreca — KONSULO BERNICK Ja, ĝuste; ekploru, tiel ke la urbo ricevos ankaŭ _tion_ por priparoli. Finu tiun stultecon, Betty. Eliru; eble venos iu. Ĉu oni vidu la sinjorinon kun ruĝaj okuloj? Jes, tio estus bonege, se disvastiĝus inter la homoj ke —. Nu, jen mi aŭdas iun en la koridoro. (iu frapas) Envenu! (_Sinjorino Bernick_ eliras sur la ĝardenan ŝtuparon kun sia kudraĵo. _Ŝipkonstruisto Aŭne_ envenas de dekstre.) ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Bonan tagon, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Bonan tagon. Nu, Vi certe divenas, kion mi volas pri Vi? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE La plenrajtigito menciis hieraŭ, ke la konsulo ne estus kontenta pri — KONSULO BERNICK Mi estas malkontenta pri la tuta organizado en la ŝipfarejo, Aŭne. Vi ja neniel progresas pri la averiuloj. “La Palmo” devus ja esti sub velo antaŭ longe. Komercisto Vigeland venas ĉiun tagon ĉagrenante min; estas malfacila viro havi kiel kunpartoprenanto en ŝipasocio. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE “La Palmo” povos forveli postmorgaŭ. KONSULO BERNICK Nu fine. Sed la usonano “Indian Girl”, kiu atendis kvin semajnojn kaj — ŜIPKONSTRUISTO AŬNE La usonano? Mi kompreniĝis, ke ni unue faru la laboron sur Via propra ŝipo. KONSULO BERNICK Al tio mi ne donis al vi iun kaŭzon kredi. Fariĝus ĉiu ebla progresigo ankaŭ pri la usonano; sed tio ne okazas. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE La ŝipo estas traputrita en la fundo, sinjoro konsulo; ju pli ni flikas, des pli da putraĵo ni trovas. KONSULO BERNICK Tio ne estas la kialo. Plenrajtigito Krap diris al mi la tutan veron. Vi ne kapablas labori per la novaj maŝinoj, kiujn mi havigis, — aŭ pli ĝuste, vi ne _volas_ labori per ili. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Sinjoro konsulo, mi estas nun en la kvindekaj jaroj; eĉ de la knabaj jaroj mi kutimiĝis al la malnovaj labormetodoj — KONSULO BERNICK Ilin ni ne povas uzi nuntempe. Ne kredu, Aŭne, ke estas pro la profito; ĝin mi ne bezonas, feliĉe; sed mi havas konsiderojn al la socio en kiu mi vivas, kaj al la firmao, kiun mi estras. Estas de mi, ke la progresoj venos, alie ili neniam venos. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ankaŭ mi bonvenigas progreson, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Jes, por via limigita rondo, por la laborista profesio. Ho, mi bone konas vian agitadon; Vi faras paroladojn; Vi agitigas la laboristojn; sed kiam evidenta progreso ofertas sin, kiel nun niaj novaj maŝinoj, vi ne volas kunlabori; kaj vi fariĝas timema. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Jes, mi efektive fariĝas timema, sinjoro konsulo; mi timas pro tiuj multaj, de kiuj la maŝinoj prenas la panon. La konsulo ofte parolas pri la devo atenti pri la socio; sed mi pensas, ke ankaŭ la socio havas siajn devojn. Kiel kuraĝas la tekniko kaj la kapitalo instali la novajn inventaĵojn en la laboron, antaŭ ol la socio povas lernigi novan generacion uzi ilin? KONSULO BERNICK Vi tro multe legas kaj cerbumas, Aŭne; ne estas bone por Vi; estas _tio_ kio igas vin malkontenta pri via stato. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ne estas tio, sinjoro konsulo; sed mi ne toleras ke unu post la alia el lertaj laboristoj maldungiĝas kaj fariĝas mankohavaj pro tiuj maŝinoj. KONSULO BERNICK Hm; kiam la presarto elpensiĝis, multaj skribistoj perdis la laboron. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ĉu la konsulo ŝatus tiun arton, se Vi tiam estus skribisto? KONSULO BERNICK Mi ne vokis Vin por disputi. Mi vokis Vin por diri al Vi, ke nia averiulo “Indian Girl” estu preta forveli postmorgaŭ. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Sed, sinjoro konsulo — KONSULO BERNICK Postmorgaŭ, Vi aŭdas; samtempe kun nia propra ŝipo; ne horon pli malfrue. Mi havas miajn bonajn kialojn por antaŭenigi tiun aferon. Ĉu Vi legis la gazeton de hodiaŭ matene? Nu, do Vi scias ke la usonanoj ĉi tie denove faris tumultojn. Tiu malmorala kanajlaro kvazaŭ renversigas la tutan urbon; ne pasas nokto sen iu interbatado en la gastejoj kaj sur la stratoj; pri ĉiu alia abomenaĵo mi ne volas paroli. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Jes, estas certe, ke ili estas fiuloj. KONSULO BERNICK Kaj kiu kulpiĝas pro tiu malordaĵo? Estas mi! Jes, estas mi kiu kulpiĝas. Tiuj gazetskribaĵoj aludaĉas kaŝvorte, ke ni centrigas la laboron al “La Palmo”. Mi, kiu havas la taskon per la ekzemplo influi la kuncivitanojn, devas lasi ĵetiĝi tiajon al mi en la nazon. Tion mi ne toleras. Ne servas al mi, ke mia nomo tiel makuliĝas. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ho, la nomo de la konsulo estas tiel bona, ke ĝi povas porti tion kaj ankaŭ pli. KONSULO BERNICK Ne nun; ĝuste en tiu ĉi tempo mi bezonas ĉiun estimon kaj bonvolon, kiun povas montri al mi miaj kunurbanoj. Mi havas en preparo grandan entreprenon, kiel vi eble aŭdis; sed se sukcesiĝas al malbonvolemaj homoj skui la nepran fidon al mia persono, tio povos okazigi al mi la plej grandajn malfacilaĵojn. Tial mi volas por kiu ajn prezo eviti tiujn malicajn kaj kalumniantajn gazetskribaĵojn, kaj tial mi fiksis la datolimon al postmorgaŭ. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Sinjoro konsulo, Vi povus same bone fiksi la daton al hodiaŭ posttagmeze. KONSULO BERNICK Vi aludas ke mi postulas neeblecon? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Jes, kun tiu laboristaro, kiun ni nun havas — KONSULO BERNICK Bone, bone; — do ni devas serĉi aliloke. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ĉu Vi vere volas maldungi ankoraŭ pliajn el la malnovaj laboristoj? KONSULO BERNICK Ne, pri tio mi ne pensas. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ĉar mi certe kredas, ke tio metus malbonan sangon kaj en la urbo kaj en la gazetoj, se Vi tion farus. KONSULO BERNICK Eble, kaj tial mi tion ne faros. Sed se “Indian Girl” ne estos kvite vojaĝpreta postmorgaŭ, mi maldungos _Vin_. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE (kun ekskuo) Mi! (Li ridas) Nun Vi ŝercas, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Pri tio Vi ne fidu. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Vi povus pensi pri maldungo de _mi_? Mi, kies patro kaj avo estis en la servo de la ŝipfarejo ĉiujn siajn vivotagojn, kaj same pri mi — KONSULO BERNICK Kiu nun devigas min al tio? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Vi postulas neeblecon, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Ho, bona volo ne konas neeblecon. Jes aŭ ne; respondu definite, aŭ Vi havas Vian maldungon surloke. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE (paŝon pli proksimen) Sinjoro konsulo, ĉu Vi vere pripensis, kion signifas maldungi malnovan laboriston. Vi pensas ke li devas serĉi por trovi ion alian? Nu ja, tion li ja povas; sed ĉu estas per tio farite? Vi devus iam esti en la domo de tia maldungita laboristo la vesperon kiam li venas hejmen kaj metas la ilarkeston interne de la pordo. KONSULO BERNICK Ĉu vi opinias, ke mi maldungas Vin kun senzorga koro? Ĉu mi ne ĉiam estis bona mastro? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Tiel ju pli malbone, sinjoro konsulo. Ĝuste tial tiuj hejme ne volas kulpigi _Vin_; ili ne diros ion al mi, ĉar tion ili ne kuraĝas; sed ili rigardos min, kiam mi tion ne rimarkas, kaj pensos tiel: certe estas merite. Jenon Vi vidos — tion mi ne povas elteni. Tia simpla viro kia mi estas, mi tamen estas konsiderata kiel la unua inter la miaj. Mia modesta hejmo ankaŭ estas eta socio, sinjoro konsulo. Tiun etan socion mi povis apogi kaj subteni, ĉar mia edzino fidis min, kaj ĉar miaj infanoj fidis min. Kaj nun ĉio ruiniĝos. KONSULO BERNICK Jes, se ne povas esti alie, la minoro devas fali por la maĵoro; la specialaĵo estu je la nomo de Dio oferata por la ĝereralaĵo. Iun alian respondon mi ne scias doni al Vi, kaj alimaniere ne okazas en tiu ĉi mondo. Sed Vi estas obstina viro, Aŭne! Vi kontraŭstaras min, ne ĉar Vi nenion alian povas, sed ĉar Vi ne volas realigi la superecon de maŝinoj kontraŭ la manforto. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Kaj Vi persistas je tio, sinjoro konsulo, ĉar Vi scias, ke se Vi forĉasas min, Vi almenaŭ pruvis por la gazetaro Vian bonan volon. KONSULO BERNICK Kaj ja se tiel estus? Vi ja aŭdas, kiom tio gravas por mi, — aŭ ekhavi la gazetaron sur la nukon aŭ bonvoligi ĝin por mi en la momento, kiam mi laboras por granda afero por progresigi la komunan bonon. Kio do? Ĉu mi povas agi alimaniere ol mi faras? Mi povas diri al Vi, ke ĉi tie estas demando ĉu subteni Vian hejmon, kiel Vi esprimas Vin, aŭ eble teni centojn da novaj hejmoj malsupre, centojn da hejmoj, kiuj neniam povos fondiĝi, neniam ricevos fumantan tubon, se mi ne sukcesos realigi, tion por kio mi nun laboras. Tial mi donis al Vi la elekton. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Jes, ĉar tiel estas, mi ne havas plian kontraŭdiron. KONSULO BERNICK Hm —; Mia kara Aŭne, vere ĉagrenigas min ke ni devas disiĝi. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ni ne disiĝos, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Kiel? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ankaŭ simpla viro havas ion por defendi en la mondo. KONSULO BERNICK Nu do, nu do; — kaj vi do opinias, ke vi kuraĝas promesi —? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE “Indian Girl” kvitiĝos por forvelo postmorgaŭ. (Li salutas kaj eliras dekstre.) KONSULO BERNICK Aha, jen mi ekmastris tiun obstinulon. Tio estas por mi bona aŭguro — (_Hilmar Tønnesen_, kun cigaro en la buŝo, venas tra la ĝardena pordego.) HILMAR TØNNESEN (sur la ĝardena ŝtuparo) Bonan tagon, Betty! Bonan tagon, Bernick! SINJORINO BERNICK Bonan tagon. HILMAR TØNNESEN Nu, vi ploris, mi vidas. Vi sekve scias? SINJORINO BERNICK Kion mi scias? HILMAR TØNNESEN Ke la skandalo vigle evoluas? Uf! KONSULO BERNICK Kion tio signifas? HILMAR TØNNESEN (envenas) Jes, la du usonanoj ĉirkaŭiras en la stratoj, kaj montras sin kune kun Dina Dorf. SINJORINO BERNICK (postsekvas lin) Sed, Hilmar, ĉu eblas —? HILMAR TØNNESEN Jes, bedaŭrinde, estas pura vero. Lona eĉ estis tiel senkonsidera krii post min; sed kompreneble mi ŝajnigis ne aŭdi. KONSULO BERNICK Kaj certe ne pasis nerimarkate. HILMAR TØNNESEN Ne, tion vi ja komprenas. La homoj staris trankvile postrigardante ilin. Aspekte onidiro kuris fulme tra la urbo, — kiel fajro sur la prerioj. En ĉiuj domoj homoj staris ĉe la fenestroj atendante ke la aro pretermarŝu; kapon ĉe kapo malantaŭ la kurtenoj — uf! Jes, pardonu, Betty; mi diras uf; ĉar tio ĉi igas min nervoza; — se tio daŭru, mi devas pripensi entrepreni iom longan vojaĝon. SINJORINO BERNICK Sed vi estus devinta paroli al li kaj admoni lin — HILMAR TØNNESEN Meze en la strato? Ne, vi devas pardoni. Sed ke tiu homo entute kuraĝas aperi en la urbo! Nu, ni vidu ĉu la gazetaro faros finon pri li; jes, pardonu, Betty; sed — KONSULO BERNICK La gazetaro, vi diras? Ĉu vi aŭdis aludojn pri tiaĵo? HILMAR TØNNESEN Jes, verŝajne. Kiam mi foriris de vi hieraŭ vespere, mi paŝadis al la klubo pro mia malsano. Mi bone komprenis per la tuja silento, ke ili estis parolintaj pri la usonanoj. Kaj jen envenas la impertinenta redaktoro Hammer. Li gratulas min tute laŭte pri la hejmenveno de mia riĉa kuzo. KONSULO BERNICK Riĉa —? HILMAR TØNNESEN Jes, tiel li esprimis sin. Kompreneble mi mezure rigardis lin laŭmerite, kaj komprenigis al li, ke mi nenion scias pri la riĉeco de Johan Tønnesen. “Ĉu?” li diras, “jen strangaĵo; en usono oni kutime trabatas sin, kiam oni havas ion komence, kaj via kuzo ja ne transvojaĝis senhava.” KONSULO BERNICK Hm, faru nun al mi la servon — SINJORINO BERNICK (maltrankvila) Jen, vi povas vidi, Karsten — HILMAR TØNNESEN Jes, mi almenaŭ havis sendorman nokton pro tiu persono. Kaj li tamen ĉirkaŭiras en la stratoj kun vizaĝo kvazaŭ nenio ĝenis lin. Kial li ne tuj malaperis? Estas ja netolereble kiel vivpersistaj iuj homoj estas. SINJORINO BERNICK Dio, Hilmar, kion vi diras? HILMAR TØNNESEN Ho, mi diras nenion. Sed jen li forsavas sin senvunde el fervojaj akcidentoj kaj de atakoj de kaliforniaj ursoj kaj de Nigrapied-Indianoj; eĉ ne senskalpigita —. Uf, jen ili estas. KONSULO BERNICK (rigardas laŭ la strato) Ankaŭ Olaf estas kun ili! HILMAR TØNNESEN Jes, kompreneble; ili volas ja memorigi al la homoj, ke ili apartenas al la plej altstara familio de la urbo. Vidu, jen venas ĉiuj neniofarantoj el la apoteko por rigardi ilin kaj fari siajn rimarkojn. Tio vere ne estas por _miaj_ nervoj; kiel viro sub tiaj cirkonstancoj kapablu teni la standardon de la ideo alta, tio — KONSULO BERNICK Ili iros rekte ĉi tien. Aŭdu nun, Betty, estas mia definitiva deziro, ke vi montru al ili ĉian afablecon. SINJORINO BERNICK Vi permesas, ĉu, Karsten? KONSULO BERNICK Jes certe; certe; kaj ankaŭ vi, Hilmar. Espereble ili ne restos longe; kaj kiam kune inter ni mem —; neniuj aludoj; neniel ni devas ilin ofendeti. SINJORINO BERNICK Ho, Karsten, kiel grandanima vi estas. KONSULO BERNICK Nu, nu, lasu tion. SINJORINO BERNICK Ho, ke mi danku vin; kaj pardonu, ke mi antaŭe fariĝis impeta. Ho, vi ja havis ĉian kaŭzon por — KONSULO BERNICK Lasu, lasu, mi diras! HILMAR TØNNESEN Uf! (_Johan Tønnesen_ kaj _Dina_, poste _fraŭlino Hessel_ kaj _Olaf_ venas tra la ĝardeno.) FRAŬLINO HESSEL Bonan tagon, bonan tagon. Vi karaj homoj. JOHAN TØNNESEN Nun ni ĉirkaŭiris por viziti la malnovajn ejojn, Karsten. KONSULO BERNICK Jes, mi aŭdas tion. Multaj ŝanĝoj; ĉu ne? FRAŬLINO HESSEL Ĉie la grandaj bonfaroj de konsulo Bernick. Ni vizitis la establaĵojn, kiujn vi donis al la urbo — KONSULO BERNICK Nu _tie_? FRAŬLINO HESSEL “Donaco de Karsten Bernick”, kiel skribiĝis super la enirejo. Jes, vi certe estas la viro malantaŭ ĉio en la loko. JOHAN TØNNESEN Kaj belaj ŝipoj vi ankaŭ havas. Mi renkontis la ŝipestron de “La Palmo”, mia malnova amiko de la lernejo — FRAŬLINO HESSEL Jes, kaj nova lernejo vi ankaŭ konstruigis; kaj ankaŭ la gas-kondukilo kaj la akvo-kondukilo fariĝis dank' al vi, mi aŭdas. KONSULO BERNICK Nu, oni devas ja labori por la komunumo en kiu oni vivas. FRAŬLINO HESSEL Jes, bele, bofrato; sed estas ankaŭ ĝojo vidi, kiel la homoj montras al vi rekonon. Mi ne estas vanta, mi opinias; sed mi ne povis min deteni memorigi al iu kaj alia kun kiuj ni parolis, ke ni apartenas al la familio. HILMAR TØNNESEN Uf —! FRAŬLINO HESSEL Ĉu vi diras Uf! al tio? HILMAR TØNNESEN Ne, mi diris hm — FRAŬLINO HESSEL Nu, tion vi rajtas, povrulo. Sed hodiaŭ vi aspekte estas solaj en la domo? SINJORINO BERNICK Jes, hodiaŭ ni estas solaj. FRAŬLINO HESSEL Jes, efektive ni renkontis moralajn parojn supre sur la foirplaco; aspekte urĝis por ili. Sed ni mem ankoraŭ ne sufiĉe kunparolis; hieraŭ ja ĉeestis tiuj fervoj-planantoj, kaj aldone ni havis tiun pastoron — HILMAR TØNNESEN La adjunkto. FRAŬLINO HESSEL _Mi_ nomas lin la pastoro. Sed kion vi opinias pri _mia_ faro dum tiuj ĉi dek kvin jaroj? Ĉu li ne fariĝis brava knabo? Kiu rekonus la petolulon, kiu forkuris de la hejmo? HILMAR TØNNESEN Hm —! JOHAN TØNNESEN Ho, Lona, ne tro fanfaronu. FRAŬLINO HESSEL Jes, pri tio mi estas fiera. Je Dio, tio ja estas la sola, kion mi faris en la mondo; sed tio almenaŭ donas al mi iun rajton ekzisti. Jes, Johan, kiam mi pensas kiel ni du tie transe komencis per niaj kvar nudaj manaĉoj — HILMAR TØNNESEN Manoj. FRAŬLINO HESSEL _Mi_ diras manaĉoj; ĉar malpuraj ili estis — HILMAR TØNNESEN Uf! FRAŬLINO HESSEL — kaj malplenaj ili ankaŭ estis. HILMAR TØNNESEN Malplenaj? Ne, nun mi devas diri —! FRAŬLINO HESSEL Kion vi devas diri? KONSULO BERNICK Hm! HILMAR TØNNESEN Nun mi devas diri — uf! (Li eliras sur la ĝardenan ŝtuparon.) FRAŬLINO HESSEL Kio estas al li? KONSULO BERNICK Ne atentu lin; li estas iom nervoza ĉi-tempe. Sed ĉu vi ne volas iomete ĉirkaŭrigardi en la ĝardeno? Tie vi ankoraŭ ne estis, kaj ĝuste nun mi havas liberan horon. FRAŬLINO HESSEL Jes, ŝatinde; vi sciu ke en miaj pensoj mi ofte estis en la ĝardeno ĉe vi. SINJORINO BERNICK Ankaŭ tie estas grandaj ŝanĝoj, vi vidos. (_La konsulo, la sinjorino_ kaj _fraŭlino Hessel_ eliras en la ĝardenon, kie oni foje vidas ilin dum kio sekvas.) OLAF (ĉe la ĝardena pordo) Onklo Hilmar, ĉu vi scias kion onklo Johan demandis al mi? Li demandis, ĉu mi volas akompani lin al Ameriko. HILMAR TØNNESEN Vi mallertulo, ankoraŭ tirante la jupon de via patrino — OLAF Jes, sed tion mi ne plu faros. Vi vidos, kiam mi fariĝos granda — HILMAR TØNNESEN Ho, babilaĵo; vi ne havas iun seriozan deziron por tiu ŝtalhardiĝo en — (Ili eliras en la ĝardenon.) JOHAN TØNNESEN (al _Dina_, kiu deprenis la ĉapelon starante ĉe la pordo kaj skuante la polvon de sia robo) Vi fariĝis sufiĉe varma dum la promenado. DINA Jes, estis ĝuinda promenado; tian ĝuindan promenadon mi neniam havis antaŭe. JOHAN TØNNESEN Vi eble kutime ne faras matenajn promenadojn. DINA Ho jes; sed nur kun Olaf. JOHAN TØNNESEN Nu. — Ĉu Vi eble pli emas eliri en la ĝardenon ol resti ĉi tie? DINA Ne, mi pli deziras resti ĉi tie. JOHAN TØNNESEN Ankaŭ mi. Tamen nun estas interkonsento, ke ni ĉiun matenon faros tian promenadon kune. DINA Ne, sinjoro Tønnesen, tion Vi ne farus. JOHAN TØNNESEN Kion mi ne farus? Vi ja promesis. DINA Jes, sed kiam mi pripensas, — Vi ne eliru kune kun mi. JOHAN TØNNESEN Sed kial ne? DINA Nu, Vi estas fremdulo; Vi ne povas kompreni; sed mi diru al Vi — JOHAN TØNNESEN Ja? DINA Ne, mi preferas ne paroli pri tio. JOHAN TØNNESEN Ho certe; al mi Vi povas ja paroli pri kio ajn. DINA Jes, mi diru al Vi, ke mi ne estas kiel la aliaj junaj knabinoj; estas io — io tia pri mi. Tial vi ne faru. JOHAN TØNNESEN Sed tion ĉi mi tute ne komprenas. Vi do ne faris ion malbonan? DINA Ne mi, sed —; ne, nun mi ne volas paroli pli pri tio. Vi certe sciiĝos de aliuloj. JOHAN TØNNESEN Hm. DINA Sed estas io alia, pri kio mi volus demandi vin. JOHAN TØNNESEN Kaj kio estas tio? DINA Laŭdire estas facile akiri iun lertecon tie transe en Ameriko? JOHAN TØNNESEN Nu, tiel facile tio tamen ne ĉiam estas; oni devas ofte suferi kaj pene labori en la komenco. DINA Jes, tion mi emus — JOHAN TØNNESEN Vi? DINA Mi certe povas labori; mi estas forta kaj sana, kaj onklino Marta multe legis kun mi. JOHAN TØNNESEN Sed je diablo, venu kaj forvojaĝu kun ni. DINA Ho, Vi nur ŝercas; tion Vi ankaŭ diris al Olaf. Sed _tion_ kion mi volus scii, estas ĉu la homoj estas tre — tre moralecaj tie transe? JOHAN TØNNESEN Moralecaj? DINA Jes, mi pensas, ĉu ili estas tiel — decaj kaj konvenkondutaj, kiel ĉi tie. JOHAN TØNNESEN Nu, ili tamen ne estas tiel malbonaj, kiel oni ĉi tie kredas. Pri tio Vi ne timu. DINA Vi ne komprenas min. Mi dezirus, ke ili ne estus tiel decaj kaj moralecaj. JOHAN TØNNESEN Do ne? Kiel dezirus Vi ke ili estus? DINA Mi volus ke ili estu naturaj. JOHAN TØNNESEN Nu ja, eble ĝuste _tiaj_ ili estas. DINA Ĉar tial estus bone por mi se mi venus transen. JOHAN TØNNESEN Jes, certe estus! Tial vi akompanu nin. DINA Ne, kun Vi mi ne volus vojaĝi; mi devus vojaĝi sola. Ho, mi certe atingus ion; mi certe fariĝus — KONSULO BERNICK (antaŭ la ĝardena ŝtuparo kun la du sinjorinoj) Restu, restu; mi serĉos ĝin, kara Betty. Vi facile malvarmumiĝus. (Li venas en la salonon kaj serĉas la ŝalon de la _sinjorino_.) SINJORINO BERNICK (ekstere en la ĝardeno) Ankaŭ vi kunvenu, Johan; ni iros en la groton. KONSULO BERNICK Ne, Johan devas resti. Jen vidu, Dina; prenu la ŝalon de mia edzino kaj kuniru. Johan restos ĉe mi, kara Betty. Mi ja bezonas aŭdi ion pri la kondiĉoj tie transe. SINJORINO BERNICK Jes, jes; sed venu do poste; vi ja scias kie vi trovos nin. (_Sinjorino Bernick, fraŭlino Hessel_ kaj _Dina_ foriras tra la ĝardeno dekstren.) KONSULO BERNICK (momenton postrigardas ilin, iras por fermi la plej internan pordon maldekstre, poste iras al Johan, kaptas liajn manojn, skuas kaj premas ilin) Johan, nun ni estas solaj; permesu al mi danki vin. JOHAN TØNNESEN Pro kio? KONSULO BERNICK Mia domo kaj hejmo, mia familia feliĉo, mia tuta civitana stato en la socio, — ĉion mi ŝuldas al vi. JOHAN TØNNESEN Nu, tio ĝojigas min, kara Karsten; sekvis do io bona el tiu freneza historio. KONSULO BERNICK (denove skuas liajn manojn) Dankon, tamen dankon! Ne unu inter dek mil farus, kion vi tiam faris por mi. JOHAN TØNNESEN Jen babilaĵo! Ĉu ni ne ambaŭ estis junaj kaj facilanimaj? Unu el ni devis ja preni sur sin la kulpon — KONSULO BERNICK Sed kiu estis pli proksima ol la kulpulo? JOHAN TØNNESEN Haltu! Tiam la senkulpulo estis pli proksima. Mi ja estis libera kiel birdo, orfa; eskapi el tiu penego en la oficejo estis por mi feliĉo. Vi kontraŭe havis vian maljunan patrinon en vivo, kaj krome vi ja estis sekrete fianĉiĝiinta al Betty, kiu multe ŝatis vin. Kiel okazus pri ŝi, se ŝi estus sciiĝinta —? KONSULO BERNICK Vere, vere, vere; sed — JOHAN TØNNESEN Kaj ĉu ne estis ĝuste pro Betty, ke vi rompis tiun kaŝrilaton kun sinjorino Dorf? Estis ja ĝuste por rompi, ke vi vizitis ŝin tiun vesperon — KONSULO BERNICK Jes, tiun malfeliĉan vesperon, kiam tiu drinkemulo venas hejmen —! Jes, Johan, estis pro Betty; sed tamen, — ke vi tiel grandanime povis turni la ŝajnon kontraŭ vin mem kaj forvojaĝi — JOHAN TØNNESEN Neniuj skrupuloj, kara Karsten. Ni ja samopiniis, ke tiel estu; savenda vi ja estis, kaj vi ja estis mia amiko. Nu, pri tiu amikeco mi fieris! Ĉi tie mi penegis kiel hejmasidulo; kaj jen vi revenas, eleganta kaj nobla, de via granda vojaĝo eksterlanden; vizitis Londonon kaj Parizon. Kaj vi elektas min via amiko, kvankam mi estis kvar jarojn pli juna ol vi; — nu, tio do estis ĉar vi amindumis al Betty; _nun_ mi ja komprenas. Sed ho, kiel fiera mi estis pro tio! Kaj kiu ne estus? Kiu ne volonte oferus sin por vi; precipe kiam nur temis pri ne pli ol monat-daŭra urba klaĉado, kaj ke oni tuj povis forkuri en la vastan mondon. KONSULO BERNICK Hm, mia kara Johan, mi sincere diru al vi, ke tiu historio ankoraŭ ne estas tute forgesita. JOHAN TØNNESEN Ĉu ne? Nu, kiel tio koncernas min, kiam mi sidas tie transe sur mia bieno — KONSULO BERNICK Vi do revojaĝos? JOHAN TØNNESEN Kompreneble. KONSULO BERNICK Sed tamen ne tiel frue, mi esperas? JOHAN TØNNESEN Kiel eble plej frue. Estis ja nur por kontentigi al Lona, ke mi akompanis ŝin ĉi tien. KONSULO BERNICK Nu? Kiel do? JOHAN TØNNESEN Jes, vidu, Lona ne plu estas juna, kaj lastatempe la sopiro al la hejmo komencis sorĉi kaj tiri ŝin; sed ŝi neniam volis konfesi tion; (ridetas) kiel kuraĝus ŝi postlasi min, facilanimulon, min, kiu jam en la aĝo de dek naŭ eniris en — KONSULO BERNICK Kaj sekve? JOHAN TØNNESEN Nu, Karsten, nun mi faros konfeson, pri kiu mi hontas. KONSULO BERNICK Vi do ne konfesis al ŝi la konekson? JOHAN TØNNESEN Jes. Ne estis ĝuste de mi, sed mi ne povis alion fari. Vi ne povas imagi al vi, kio Lona estis por mi. Vi neniam toleris ŝin; sed por mi ŝi estis kvazaŭ patrino. En la unuaj jaroj, kiam estis pene por ni tie transe, — ho! kiel ŝi laboris! Kaj kiam mi estis malsana dum longa tempo, kaj nenion enspezis, kaj ne povis protesti, ŝi komencis kanti kanzonojn en la kafejoj, — prezenti prelegojn, pri kiuj la homoj ŝercadis; kaj ŝi ankaŭ verkis libron, pri kiu ŝi poste kaj ridis kaj ploris, — ĉion por subteni la vivon en mi. Ĉu mi do povus rigardi, ke ŝi, ĉi tiun vintron marasmiĝu, _ŝi_, kiu penegadis por mi? Ne, tion mi ne povis, Karsten. Kaj jen mi diris: Vojaĝu vi, Lona; ne timu pro _mi_; mi ne estas nepripensema, kiel vi pensas. Kaj jen — jen ŝi sciiĝis. KONSULO BERNICK Kiel ŝi prenis tion? JOHAN TØNNESEN Nu, ŝi opiniis, kiel vere estis, ke kiam mi scias ke mi estas senkulpa, ne povus esti embaraso por mi fari ekskurseton ĉi tien. Sed estu trankvila; Lona nenion malkaŝos, kaj _mi_ gardos mian buŝon la duan fojon. KONSULO BERNICK Nu ja; mi fidas tion. JOHAN TØNNESEN Jen mia mano. Kaj nun ni ne plu parolu pri tiu malnova historio; feliĉe ĝi estas la sola petolaĵo pri kiu iu el ni estas kulpa, mi pensas. Nun mi volas ĝui la malmultajn tagojn, kiujn mi restos ĉi tie. Vi ne imagas kian bonegan ekskurson ni havis ĉi-matene. Kiu imagus ke tiu knabineto, kiu ĉirkaŭkuris ludante anĝelon en la teatro —! Sed diru, — kio poste okazis pri ŝiaj gepatroj? KONSULO BERNICK Ho, kara, mi ne scias pri io pli rakontinda, ol tio kion mi skribis al vi tuj post kiam vi estis forvojaĝinta. Nu, vi ja ricevis la du leterojn? JOHAN TØNNESEN Jes, ja, mi havas ambaŭ. La drinkemulo ja forkuris de ŝi? KONSULO BERNICK Kaj poste mortiĝis en ebrieco. JOHAN TØNNESEN Ankaŭ _ŝi_ mortis mallonge poste? Sed vi certe faris por ŝi tion kion vi kaŝe povus fari? KONSULO BERNICK Ŝi estis fiera; ŝi nenion perfidis, kaj volis akcepti nenion. JOHAN TØNNESEN Nu, tamen estis ĝuste de vi preni Dina en la domon. KONSULO BERNICK Jes, efektive estis. Cetere estis vere Marta, kiu efektivigis tion. JOHAN TØNNESEN Do estis Marta? Jes, Marta — vere — kie _ŝi_ estas hodiaŭ? KONSULO BERNICK Nu _ŝi_, — kiam ŝi ne devas atenti pri la lernejo, ŝi havas siajn malsanulojn. JOHAN TØNNESEN Do estas Marta, kiu okupis sin pri ŝi. KONSULO BERNICK Jes. Marta ja ĉiam havis emon por edukado. Tial ŝi ankaŭ akceptis oficon en la lernejo. Tio estis ege malsaĝa de ŝi. JOHAN TØNNESEN Jes, ŝi aspektis ege laca hieraŭ; _mi_ ankaŭ timas, ke ŝi ne havas sanon por tio. KONSULO BERNICK Ho, pri la sano, ŝi eble eltenus. Sed estas malagrable por _mi_; ŝajnas kvazaŭ mi, ŝia frato, ne volus subteni ŝin. JOHAN TØNNESEN Subteni? Mi kredis, ke ŝi havas tioman kapitalon mem — KONSULO BERNICK Eĉ ne ŝilingon. Vi certe memoras, kiel pene estis por patrino, kiam vi forvojaĝis. Ŝi daŭrigis ioman tempon per kunhelpo de mi; sed per tio mi ne longe povus esti kontenta. Kaj mi akceptis aniĝi en la firmaon; sed eĉ ne _tio_ estis sukceso. Mi tial devis transpreni ĉion, kaj kiam ni faris la bilancon, montriĝis, ke restis preskaŭ nenio el la parto de patrino. Kiam patrino mallonge poste mortis, ankaŭ Marta staris senrimeda. JOHAN TØNNESEN Kompatinda Marta! KONSULO BERNICK Kompatinda? Kial tio? Vi do ne pensas, ke mi lasas ŝin ion malhavi? Ho ne, tion mi kuraĝas diri, ke mi estas bona frato. Kompreneble ŝi loĝas kune kun ni kaj manĝas ĉe nia tablo; per sia instru-salajro ŝi povas abunde vestigi sin, kaj sola virino, — kion pli ŝi bezonas? JOHAN TØNNESEN Tiel ni ne pensas en Ameriko. KONSULO BERNICK Ne, tion mi ja kredas; en streĉe agitita socio kiel la usonana. Sed ĉi tie en nia eta rondo, kie, dank' al Dio, la koruptiĝo ĝis nun almenaŭ ne enpenetris; ĉi tie la virinoj kontentiĝas per deca kvankam modesta stato. Cetere Marta mem kulpas; ŝi estis povinta sekurigi prizorgon antaŭ longe, se ŝi mem volus. JOHAN TØNNESEN Vi aludas, ke ŝi povus edziniĝi? KONSULO BERNICK Jes, krome ŝi estus povinta ege favore establiĝi; ŝi ricevis plurajn bonajn ofertojn; sufiĉe strange; senrimeda knabino, ne plu juna, kaj krome tute sensignifa. JOHAN TØNNESEN Sensignifa? KONSULO BERNICK Nu, mi ne malestimas ŝin pro tio. Mi tute ne deziras ŝin alia. Sciu, — en granda domo, kiel la nia, — estas ĉiam bone havi tian ordinaran homon, kiun oni povas igi labori pri okazaĵoj. JOHAN TØNNESEN Jes, sed _ŝi_ —? KONSULO BERNICK Ŝi? Kiel? Nu ja, _ŝi_ kompreneble ja havas sufiĉe por sin interesi; ŝi havas ja min kaj Betty kaj Olaf kaj min. La homoj ne devas unue pensi pri si mem, precipe ne la virinoj. Ni havas ja ĉiuj iun grandan aŭ malgrandan socion por kiu labori kaj ĝin subteni. Tiel almenaŭ _mi_ faras. (montras al _plenrajtigito Krap_, kiu venas de dekstre) Nu, jen vi havas pruvon. Ĉu vi opinias, ke estas miaj propraj aferoj, kiuj okupas min? Neniel. (rapide al _Krap_) Nu? PLENRAJTIGITO KRAP (mallaŭte; montras amaseton da paperoj) Ĉiuj aĉetkontraktoj en ordo. KONSULO BERNICK Bonege! Superbe! — Nu, bofrato, vi devas ekskuzi min dumtempe. (mallaŭte kaj kun manpremo) Dankon, dankon, Johan; kaj estu konvinkita, ke ĉio, ĉio pri kio mi povos servi vin, — nu, vi certe komprenas min. — Venu, sinjoro Krap. (ili iras en la ĉambron de la konsulo) JOHAN TØNNESEN (dum tempeto postrigardas lin) Hm — (Li intencas iri en la ĝardenon. Samtempe _fraŭlino Bernick_ envenas de dekstre kun eta korbo sur la brako.) JOHAN TØNNESEN Jen, Marta! FRAŬLINO BERNICK Ah — Johan, — ĉu estas vi? JOHAN TØNNESEN Tiel frue surpiede ankaŭ vi. FRAŬLINO BERNICK Jes. Atendu iomete; nun eble tuj venos la aliuloj. (volas eliri maldekstre) JOHAN TØNNESEN Aŭdu, Marta, ĉu ĉiam urĝas por vi? FRAŬLINO BERNICK Por mi? JOHAN TØNNESEN Hieraŭ vi kvazaŭ evitis min, kaj mi povis interŝanĝi eĉ ne vorton kun vi, kaj hodiaŭ — FRAŬLINO BERNICK Jes, sed — JOHAN TØNNESEN Antaŭe ni do ĉiam estis kune, — ni du malnovaj ludgeamikoj. FRAŬLINO BERNICK Ho, Johan, post tiam estas multaj, multaj jaroj. JOHAN TØNNESEN Nu, je Dio, estas dek kvin jaroj post tiam, ne pli, ne malpli. Ĉu ŝajnas al vi, ke mi multe ŝanĝiĝis? FRAŬLINO BERNICK Vi? Nu jes, ankaŭ vi, kvankam — JOHAN TØNNESEN Kion vi pensas? FRAŬLINO BERNICK Ho, estas nenio. JOHAN TØNNESEN Aspekte vi ne multe gajiĝis revidi min. FRAŬLINO BERNICK Mi atendis tiom longe, Johan, — _tro_ longe. JOHAN TØNNESEN Atendis? Ke mi revenus? FRAŬLINO BERNICK Jes. JOHAN TØNNESEN Kaj kial vi pensis ke mi revenus? FRAŬLINO BERNICK Por pentofari vian delikton. JOHAN TØNNESEN Mi? FRAŬLINO BERNICK Ĉu vi forgesis, ke virino mortis en sufero kaj honto pro via kulpo? Ĉu vi forgesis, ke pro via kulpo la plej bonaj jaroj de kreskanta infano amariĝis? JOHAN TØNNESEN Kaj tion mi aŭdu de vi? Marta, ĉu via frato neniam —? FRAŬLINO BERNICK Ĉu li? JOHAN TØNNESEN Ĉu li neniam —; nu ja, mi pensas, ĉu li neniam diris eĉ unu vorton senkulpigan por mi? FRAŬLINO BERNICK Ho, Johan, vi ja konas la severajn principojn de Karsten. JOHAN TØNNESEN Hm —, certe, certe mi konas la severajn principojn de mia malnova amiko Karsten. — Sed tio ĉi estas ja —! Nu. Mi ĵus nun parolis kun li. Ŝajnas al mi, ke li multe ŝanĝiĝis. FRAŬLINO BERNICK Kiel vi povas tion diri? Karsten ĉiam estis honesta viro. JOHAN TØNNESEN Jes, mi nenion aludis; sed lasu tion. — Hm; nun mi do komprenas, en kiu lumo vi vidis min: estas la hejmenveno de la perditulo, kiun vi atendadis. FRAŬLINO BERNICK Aŭskultu, Johan, mi diros en kia lumo mi vidis vin. (montras al la ĝardeno) Ĉu vi vidas ŝin, kiu ludas tie en la herbaro kune kun Olaf? Estas Dina. Ĉu vi memoras la kapturnitan leteron, kiun vi skribis al mi, kiam vi forvojaĝis? Vi skribis, ke mi fidu vin. Mi fidis vin, Johan. Ĉio malbona, kio poste onidiriĝis, certe okazis en kapturniĝo, sencerbe, senpripense — JOHAN TØNNESEN Kion vi sugestas? FRAŬLINO BERNICK Ho, vi certe komprenas min; — ne plu vorto pri tio. Sed forvojaĝi vi ja devis; komenci denove — novan vivon. Vidu, Johan, mi estis via anstataŭanto ĉi-hejme, mi, via malnova ludamikino. La devoj, kiujn vi ne memoris prizorgi ĉi tie aŭ ne povis prizorgi, tiujn mi prizorgis por vi. Mi diras tion al vi, por ke vi ne havu _tion_ por riproĉi al vi. Por la neglektita infano mi estis patrino, mi edukis ŝin kiel eble plej bone — JOHAN TØNNESEN Kaj forĵetis vian vivon por tiu afero — FRAŬLINO BERNICK Ĝi ne estas forĵetita. Sed vi revenis malfrue, Johan. JOHAN TØNNESEN Marta, — se mi povus diri al vi —. Nu, unue mi danku vin pro via fidela amikeco. FRAŬLINO BERNICK (ridetas peze) Hm, — Jes, nun ni do elparolis, Johan. Tŝ; jen iu venas. Adiaŭ; mi ne povas nun — (Ŝi eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre. _Lona Hessel_ envenas de la ĝardeno akompanata de _sinjorino Bernick_.) SINJORINO BERNICK (ankoraŭ en la ĝardeno) Sed, pro Dio Lona, pri kio vi pensas! FRAŬLINO HESSEL Lasu min, mi diras; mi volas kaj devas paroli kun li. SINJORINO BERNICK Sed estus grandega skandalo! Ho, Johan, ĉu vi ankoraŭ ĉeestas? FRAŬLINO HESSEL Eliru, knabo; ne restadu ĉi tie en la ĉambra aero; eliru en la ĝardenon, kaj parolu kun Dina. JOHAN TØNNESEN Jes, mi ĝuste intencis tion. SINJORINO BERNICK Sed — FRAŬLINO HESSEL Aŭdu nun, John, ĉu vi vere rigardis al Dina? JOHAN TØNNESEN Jes, mi kredas. FRAŬLINO HESSEL Jes, vi vere devus bone rigardi ŝin, knabo. _Jen_ io por _vi!_ SINJORINO BERNICK Sed Lona —! JOHAN TØNNESEN Io por mi? FRAŬLINO HESSEL Jes, por rigardi, mi pensas. Iru nun! JOHAN TØNNESEN Nu ja, mi iros voleme. (Li iras elen en la ĝardenon.) SINJORINO BERNICK Lona, mi konsterniĝas pro vi. En tio vi do ne povas esti serioza. FRAŬLINO HESSEL Jes, efektive tiel estas. Ĉu ŝi ne estas sana kaj sincera? Jen edzino ĝuste por John. Estas iu tia, kiun li bezonas tie en la Okcidento; tio estus io alia ol maljuna duonfratino. SINJORINO BERNICK Dina! Dorf! Pripensu do — FRAŬLINO HESSEL Unue mi pripensas la feliĉon de la knabo. Ĉar kunhelpi, tion mi devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiaĵoj; knabinetoj kaj virinoj li neniam vere komprenis. SINJORINO BERNICK Li? Johan! Nu, aspekte ni havas bedaŭrindajn pruvojn por — FRAŬLINO HESSEL Ho, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas paroli kun li. SINJORINO BERNICK Lona, vi ne faru, mi diras! FRAŬLINO HESSEL Mi faros. Se la knabo ŝatas ŝin, — kaj ŝi lin, — ili sekve havu unu la alian. Bernick estas ja tia saĝa viro; li devas trovi solvon — SINJORINO BERNICK Kaj vi imagus, ĉu tiuj usonaj maldecaĵoj estus tolerataj ĉi tie — FRAŬLINO HESSEL Babilaĵo, Betty — SINJORINO BERNICK — ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero — FRAŬLINO HESSEL Ho, pa, ĝi certe ne estas tiel senmezure severa. SINJORINO BERNICK Kion vi kuraĝas diri? FRAŬLINO HESSEL Mi kuraĝas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj viroj. SINJORINO BERNICK Tiel profunde sidas do ankoraŭ la malamo al li! Sed kion vi do volas ĉi tie, ĉar vi ja neniam povis forgesi ke —? Mi ne komprenas, ke vi kuraĝis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda insulto, kiun vi tiam alportis al li. FRAŬLINO HESSEL Jes, Betty, tiam mi senpripense aĉe faris. SINJORINO BERNICK Kaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris delikton! Ĉar _li_ ja ne povas kulpiĝi pro tio, ke vi pri io esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaŭ _min_. (ekploras) Vi neniam malenviis al mi mian feliĉon. Kaj nun vi venas ĉi tien por renversi ĉion tion super min, — por montri al la urbo, en kiun familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke ĉio falos, kaj estas _tio_, kion vi volas. Kaj tio estas aĉa de vi! (Ŝi eliras plorante tra la fona pordo maldekstre.) FRAŬLINO HESSEL (postrigardas ŝin) Kompatinda Betty. (_Konsulo Bernick_ venas el sia ĉambro.) KONSULO BERNICK (ankoraŭ ĉe la pordo) Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu 400 kronojn por manĝigado al la povruloj. (turnas sin) Lona! (pli proksime) Vi sola? Ĉu Betty ne venas? FRAŬLINO HESSEL Ne. Eble mi serĉu ŝin? KONSULO BERNICK Ne, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris paroli malferme kun vi, — petegi vian pardonon. FRAŬLINO HESSEL Aŭskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni. KONSULO BERNICK Vi _devas_ aŭskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la ŝajnon kontraŭ mi nun, kiam vi sciiĝis pri la okazaĵo kun la patrino de Dina. Sed mi ĵuras, ke tio estis nur mallonga erariĝo; efektive mi vere kaj sincere iam ŝatis vin. FRAŬLINO HESSEL Kial vi kredas ke mi estas veninta hejmen? KONSULO BERNICK Eĉ se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaŭ ol mi justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaŭ povas senkulpigi min. FRAŬLINO HESSEL Nun vi estas en timo. — Vi iam ŝatis min, vi diras. Jes, pri tio vi certigis min sufiĉe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero — iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo, kiu donis al vi kuraĝon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol ĉe la plimulto ĉi-hejme. Kaj estis ja ankaŭ sekreto nur inter ni du; neniu povis ŝercaĉi pri via malbona gusto. KONSULO BERNICK Lona, kiel vi povas do kredi —? FRAŬLINO HESSEL Sed kiam vi revenis; kiam vi aŭdis la mokadon, kiu hajlis super min; kiam vi spertis la ridadon super ĉion, kion oni ĉi tie nomis miajn absurdaĵojn — KONSULO BERNICK Vi _estis_ senkonsidera tiam. FRAŬLINO HESSEL Pleje por ĉagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn geprudulojn, kiuj trotadis ĉirkaŭe en la urbo. Kaj kiam vi renkontis la juna alloga aktorino — KONSULO BERNICK Estis nur danda petolaĵo; nenio pli; mi ĵuras al vi, eĉ ne la dekono estis vero de tiu klaĉo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuliĝis. FRAŬLINO HESSEL Nu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de ĉiuj, — kaj fariĝis konate, ke ŝi heredus la monon post onklino, kaj ke mi ricevus nenion — — KONSULO BERNICK Nu, jen ni estas ĉe la afero, Lona; kaj nun vi aŭdu senvuale. Mi ne amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte por la mono; estis devige; mi _devis_ havigi ilin al mi. FRAŬLINO HESSEL Kaj tion vi diras al mi rekte antaŭ la okuloj? KONSULO BERNICK Jes, mi faras. Aŭskultu min, Lona — FRAŬLINO HESSEL Kaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin, kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti pri tio kio antaŭe estis inter ni — KONSULO BERNICK Mi devis, mi diras. FRAŬLINO HESSEL Nu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense. KONSULO BERNICK Lasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute mankis al ŝi komerca kompreno. Rapide mi vokiĝis hejmen de Parizo; la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn. Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej profunda sekreto: firmaon preskaŭ ruinigita. Jes, ĝi estis preskaŭ ruinigita, tiu ĉi malnova respektata firmao, kiu staris dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo, krom ĉirkaŭrigardi por savrimedo. FRAŬLINO HESSEL Kaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino. KONSULO BERNICK Vi bone scias, ke Betty amis min. FRAŬLINO HESSEL Sed mi? KONSULO BERNICK Kredu min, Lona, — vi neniam fariĝus feliĉa kun mi. FRAŬLINO HESSEL Ĉu estis el zorgemo por mia feliĉo, ke vi forlasis min? KONSULO BERNICK Ĉu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco, kiun li heredas. Ĉu vi scias ke la bonfarto de centoj, eĉ miloj dependas de li? Ĉu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi kaj mi nomas nian hejmon, tuŝiĝus severe, se la firmao Bernick ruiniĝus? FRAŬLINO HESSEL Ĉu estas ankaŭ pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis staranta en la mensogo? KONSULO BERNICK En mensogo? FRAŬLINO HESSEL Kion scias Betty pri ĉio, kio kuŝas sube kaj antaŭe de ŝia kunligo kun vi? KONSULO BERNICK Ĉu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus ŝin malkovrante tiujn aferojn? FRAŬLINO HESSEL Por neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe komprenas kio estas utila. — Sed aŭdu nun, Karsten, nun ankaŭ _mi_ volas paroli fride kaj trankvile. Diru, — ĉu vi ankaŭ vere estas feliĉa? KONSULO BERNICK En la familio, vi pensas? FRAŬLINO HESSEL Nu ja. KONSULO BERNICK Mi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino por mi. Mi kuraĝas diri, ke mi fariĝis pli kaj pli feliĉa laŭ la jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel ŝi dum la jaroj lernis kurbi sian konduton laŭ _tio_, kio estas karakteriza en _mi_ — FRAŬLINO HESSEL Hm. KONSULO BERNICK Antaŭe ŝi ja nutris kelkajn romantikajn imagaĵojn pri la amo; ŝi ne povis akordiĝi kun la ideo, ke ĝi iom post iom transirus al trankvila amikecflamo. FRAŬLINO HESSEL Sed nun ŝi estas kontenta? KONSULO BERNICK Komplete. Sciu, ke la ĉiutaga rilato kun _mi_ ne estas sen maturiga influo al ŝi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni troviĝas. Tion ankaŭ Betty laŭe lernis kompreni, kaj tial nia domo estas nun modelo por niaj samcivitanoj. FRAŬLINO HESSEL Sed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo? KONSULO BERNICK Pri la mensogo? FRAŬLINO HESSEL Jes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj. KONSULO BERNICK Kaj tion vi nomas — —? FRAŬLINO HESSEL Mensogo mi ĝin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraŭ mi; poste la mensogo kontraŭ Betty; kaj fine la mensogo kontraŭ Johan. KONSULO BERNICK Betty neniam postulis, ke mi parolu. FRAŬLINO HESSEL Ĉar ŝi nenion sciis. KONSULO BERNICK Kaj vi tion ne postulos; — pro konsidero rilate ŝin vi tion ne postulos. FRAŬLINO HESSEL Ho ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson. KONSULO BERNICK Kaj ankaŭ Johan ne postulos; li jam promesis al mi. FRAŬLINO HESSEL Sed vi mem, Karsten? Ĉu ne estas io interne en vi, kio postulas eliri el la mensogo? KONSULO BERNICK Ĉu mi libervole oferus mian familian feliĉon kaj mian staton en la socio! FRAŬLINO HESSEL Kiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras? KONSULO BERNICK Dum dek kvin jaroj mi tage aĉetis al mi eron de rajto — per mia konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis. FRAŬLINO HESSEL Jes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj. Vi estas la plej riĉa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo ili kuraĝas nenion alian fari ol kurbiĝi, ĉiuj, ĉar vi estas konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed ĉiu tiu gloro, kaj eĉ vi mem samtempe, staras kvazaŭ sur ŝanceliĝanta marĉo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, — kaj vi kune kun la tuta gloraĵo suben sinkos, se vi ne savos vin ĝustatempe. KONSULO BERNICK Lona, — kion vi vere volas ĉi tie? FRAŬLINO HESSEL Mi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten. KONSULO BERNICK Venĝo! Vi volas venĝi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos! Estas nur unu ĉi tie, kiu povas paroli kun aŭtoritato, kaj li estas silenta. FRAŬLINO HESSEL Johan? KONSULO BERNICK Jes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi ĉion neas. Se oni volas detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras! Li, kiu povus faligi min, li silentas — kaj li reen forvojaĝos. (_Grandkomercisto Rummel_ kaj _komercisto Vigeland_ venas de dekstre.) GRANDKOMERCISTO RUMMEL Bonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias. KONSULO BERNICK Mi ne povas. Ne eblas nun. KOMERCISTO VIGELAND Vi vere devas, sinjoro konsulo — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Vi devas, Bernick. Jen estas homoj, kiuj laboras kontraŭ nin. Redaktoro Hammer kaj la aliaj, kiuj preferis la marbordan linion, pretendas, ke kaŝas sin privataj interesoj malantaŭ la nova propono. KONSULO BERNICK Nu, do klarigu al ili — KOMERCISTO VIGELAND Ne taŭgas kion ni klarigas, sinjoro konsulo — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ne, ne, vi devas mem veni; vin ja neniu kuraĝas suspekti pri tiaĵo. FRAŬLINO HESSEL Ho ne, mi tion opinius. KONSULO BERNICK Mi ne povas, mi diras; mi ne estas tute sana; — aŭ almenaŭ, atendu — lasu min restitui min. (_Adjunkto Rørlund_ envenas de dekstre.) ADJUNKTO RØRLUND Pardonu, sinjoro konsulo; Vi jen vidas min en la plej impeta incito — KONSULO BERNICK Nu jes, kio estas al vi? ADJUNKTO RØRLUND Mi devas fari al vi demandon, sinjoro konsulo. Ĉu estas kun via kunsento, ke la juna knabino, kiu trovis azilon sub via tegmento, montras sin publike sur la strato en kunestado kun homo, de kiu — FRAŬLINO HESSEL Kiu homo, sinjoro pastoro? ADJUNKTO RØRLUND Kun tiu homo el ĉiuj homoj en la mondo, de kiu ŝi devus teni sin plej fore. FRAŬLINO HESSEL Hoho! ADJUNKTO RØRLUND Ĉu estas kun via kunsento, sinjoro konsulo? KONSULO BERNICK (kiu serĉas ĉapelon kaj gantojn) Mi scias pri nenio. Pardonu; urĝas; mi devas iri al la komerca asocio. HILMAR TØNNESEN (venas de la ĝardeno kaj iras al la antaŭa pordo maldekstre) Betty, Betty, aŭskultu! SINJORINO BERNICK (ĉe la pordo) Kio estas? HILMAR TØNNESEN Vi devas iri en la ĝardenon, kaj finigi tiun flatadon, kiun certa persono praktikas al tiu Dina Dorf. Mi fariĝis tute nervoza aŭskulti al tio. FRAŬLINO HESSEL Ĉu? Kion do tiu persono diris? HILMAR TØNNESEN Ho, nenion alian ol tio, ke li volas ke ŝi akompanu lin al Ameriko. Uf! ADJUNKTO RØRLUND Ĉu tiaĵo eblas! SINJORINO BERNICK Kion vi diras? FRAŬLINO HESSEL Sed estus ja bonege. KONSULO BERNICK Neeble! Vi misaŭdis. HILMAR TØNNESEN Do demandu lin mem. Jen venas la paro. Sed ne enmiksigu min. KONSULO BERNICK (al _Rummel_ kaj _Vigeland_) Mi venos poste, — post momento — (_Grandkomercisto Rummel_ kaj _Vigeland_ eliras dekstre. _Johan Tønnesen_ kaj _Dina envenas de la ĝardeno_.) JOHAN TØNNESEN Hura, Lona, ŝi akompanos nin! SINJORINO BERNICK Tamen Johan, — vi senpripensa —! ADJUNKTO RØRLUND Ĉu tio estas vero! Tia superega skandalo! Per kiaj delogantaj artoj estas vi — JOHAN TØNNESEN Nu, nu, sinjoro; kion vi estas diranta? ADJUNKTO RØRLUND Respondu al mi, Dina; ĉu tio estas via intenco, — ĉu estas via tute libera decido? DINA Mi devas for de tie ĉi. ADJUNKTO RØRLUND Sed kun _li_ — kun _li!_ DINA Menciu iun alian ĉi tie, kiu kuraĝus kunpreni min. ADJUNKTO RØRLUND Nu, vi do sciu kiu li estas. JOHAN TØNNESEN Ne parolu! KONSULO BERNICK Neniun plian vorton! ADJUNKTO RØRLUND En tiu okazo mi malbone servus al la socio, kies moralon kaj morojn mi posteniĝis por gardi; kaj nepravigeble mi agis kontraŭ tiu ĉi juna knabino, en kies eduko ankaŭ mi havis esencan parton, kaj kiu por mi estas — JOHAN TØNNESEN Gardu vin por tio, kion vi faras! ADJUNKTO RØRLUND Ŝi tion _sciu!_ Dina, estas tiu viro, kiu kaŭzis la malfeliĉon kaj honton al via patrino. KONSULO BERNICK Sinjoro adjunkto —! DINA Li! (al _Johan Tønnesen_) Ĉu tio estas vero? JOHAN TØNNESEN Karsten, respondu vi. KONSULO BERNICK Neniu vorto plu! Hodiaŭ estu silento. DINA Do vero. ADJUNKTO RØRLUND Vero, vero. Kaj pli ol tio. Tiu homo, kiun vi tiel fidas, ne kuris senhava el la hejmo; — la kaso de vidvino Bernick —; la konsulo povas atesti pri tio! FRAŬLINO HESSEL Mensoganto! KONSULO BERNICK Ah —! SINJORINO BERNICK Ho Dio, ho dio! JOHAN TØNNESEN (kontraŭ lin kun levita brako) Kaj tion vi kuraĝas —! FRAŬLINO HESSEL (deturnante) Ne frapu lin, Johan! ADJUNKTO RØRLUND Jes, atencu min nur. Sed la vero apertiĝu; kaj _estas_ vero; konsulo Bernick mem tion estas dirinta, kaj la tuta urbo scias. — Nun, Dina, nun vi konas lin. (Mallonga silento.) JOHAN TØNNESEN (mallaŭte; kaptas la brakon de _Bernick_) Karsten, Karsten, kion vi faris! SINJORINO BERNICK (mallaŭte kaj en ploro) Ho Karsten, ke mi tiris vin en tiun honton. KOMERCISTO SANDSTAD (envenas rapide de dekstre kaj krias kun la mano sur la anso) Nun vi devas absolute veni, sinjoro konsulo! La tuta fervojo pendas en fadeno. KONSULO BERNICK (spiritforeste) Kio estas? Al kio mi —? FRAŬLINO HESSEL (serioze kaj kun emfazo) Vi ekstaru por subteni la socion, bofrato. KOMERCISTO SANDSTAD Jes, venu, venu; ni bezonas vian tutan moralan superpezon. JOHAN TØNNESEN (tute apude ĉe li) Bernick, — ni du kunparolos morgaŭ. (Li eliras tra la ĝardeno; _konsulo Bernick_ kvazaŭ senvola eliras dekstre kun _komercisto Sandstad_.) TRIA AKTO (La ĝardena salono en la domo de _Bernick_.) (_Konsulo Bernick_, kun kanbastono en la mano, venas en impeta kolero el la malantaŭa ĉambro maldekstre, kaj lasas la pordon duone malferma post si.) KONSULO BERNICK Nu jen; fine fariĝis seriozo en tio; tiun vangofrapon mi opinias, ke li memoros. (al iu ene en la ĉambro) Kion vi diras? — Kaj mi diras, ke vi estas malprudenta patrino! Vi senkulpigas lin, konsentas al ĉiuj liaj bubaĵoj. — Ĉu ne bubaĵoj? Kion vi do nomas ilin? Ŝteliri el la domo nokte, iri surmaren per la fiŝistboato, resti for ĝis longe en la tago, kaj meti min en tian mortigan timon, mi, kiu havas tiom da aliaĵoj por pripensi. Kaj aldone tiu kanajlo kuraĝas minaci, ke li volas forkuri! Jes, ke li provu pri tio! — Vi? Ne, tion mi efektive kredas; vi ne multe zorgas pri lia savo kaj konduto. Mi volonte kredas, ke se li riskus la vivon —! — Nu? Jes, sed _mi_ havas taskon postlasendan en ĉi tiu mondo; ne servas al mi fariĝi seninfana. — Neniuj kontraŭdiraĵoj, Betty; estu kiel mi diris; li havu ĉambran arestiĝon — (aŭskultas) Ŝŝ; ke neniuj ion rimarku. (_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.) PLENRAJTIGITO KRAP Ĉu Vi havas liberan momenton, sinjoro konsulo? KONSULO BERNICK (forĵetas la kanbastonon) Nu ja, jes ja. Ĉu Vi venas de la ŝipfarejo? PLENRAJTIGITO KRAP Ĵus nun. Hm — KONSULO BERNICK Nu? Ĉu certe ne estas iu ĝeno pri “La Palmo”? PLENRAJTIGITO KRAP “La Palmo” povos forveli morgaŭ, sed — KONSULO BERNICK “Indian Girl” do? Ĉu mi ne scietis ke tiu obstinulo — PLENRAJTIGITO KRAP Ankaŭ “Indian Girl” povos forveli morgaŭ; sed — eble ne atingos foren. KONSULO BERNICK Kion Vi aludas? PLENRAJTIGITO KRAP Pardonu, sinjoro konsulo; tiu pordo estas nur duonfermita, kaj mi kredas, ke iu estas tie — KONSULO BERNICK (fermas la pordon) Nu jen. Sed kio estas tio, kion neniu devas aŭdi? PLENRAJTIGITO KRAP Estas tio, ke la konstruisto Aŭne certe intencas sinkigi “Indian Girl” kun aro da maristoj kaj musoj. KONSULO BERNICK Sed Dio kompatu, kiel vi povas kredi —? PLENRAJTIGITO KRAP Mi ne povas klarigi tion alimaniere, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Nu, do diru al mi en malmultaj vortoj — PLENRAJTIGITO KRAP Mi faros. Vi mem scias kiel prokrasteme la laboro fariĝis en la ŝipfarejo, post kiam ni ekhavis la novajn maŝinojn kaj la novajn malkutimiĝintajn laboristojn. KONSULO BERNICK Jes, ja. PLENRAJTIGITO KRAP Sed hodiaŭ matene, kiam mi venis tien, mi rimarkis, ke la riparado de la Usonano estis progresinta strange longe; la granda ŝtopilo en la fundo, — Vi scias pri la traputrita loko — KONSULO BERNICK Jes, jes, kio pri ĝi? PLENRAJTIGITO KRAP Tute riparita, — laŭŝajne; tegita; aspektis tute nove; mi aŭdis, ke Aŭne mem estis laborinta kun lumo tie malsupre la tutan nokton. KONSULO BERNICK Nu ja, kaj plue? PLENRAJTIGITO KRAP Mi estis tion pripensanta; la laboristoj ĝuste tiam ripozis por matenmanĝo, kaj mi trovis okazon por nerimarkite ĉirkaŭrigardi kaj ekstere kaj enŝipe; malfacile estis veni malsupren en la ŝarĝita ŝipo; sed mi sciiĝis pri vero. Okazas insidaĵoj, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Mi ne povas kredi Vin, sinjoro Krap. Mi ne povas, mi ne volas kredi tiaĵon pri Aŭne. PLENRAJTIGITO KRAP Doloras al mi, — sed estas la pura vero. Okazas insidaĵoj, mi diras. Neniuj novaj tabuloj enfiksitaj, laŭ tio kion mi komprenas; nur ŝtopita per stupo kaj supernitita per metalaj folioj kaj ŝirmotukoj kaj tiaĵoj. Pura fuŝo! “Indian Girl” neniam atingos al New York; ĝi sinkos kiel fendita kaldrono. KONSULO BERNICK Tio ja estas terura! Sed kion Vi imagas, ke li intencas? PLENRAJTIGITO KRAP Verŝajne li volas malkreditigi la maŝinojn; volas venĝi sin; volas denove dungi la malnovan laboristaron. KONSULO BERNICK Kaj li do eble oferas ĉiujn tiujn homajn vivojn. PLENRAJTIGITO KRAP Li ĵus diris: ne troviĝas homoj surŝipe en “Indian Girl”, — nur bestaĉoj. KONSULO BERNICK Nu ja, eble tiel; sed ĉu li ne atentas pri la granda kapitalo, kiu perdiĝas? PLENRAJTIGITO KRAP Aŭne ne precipe ŝatas la grandan kapitalon, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Vere; li estas ribeliganto kaj tumultulo; sed senkonscienca ago kiel tiu —. Aŭskultu, sinjoro Krap; ĉi tiun aferon ni devas ekzameni du fojojn. Eĉ neniu vorto al iu ajn. Nia ŝipfarejo fariĝos kompromita, se homoj sciiĝos pri tiaĵo. PLENRAJTIGITO KRAP Kompreneble, sed — KONSULO BERNICK Dum la tagmanĝ-ripozo Vi devas tien reiri; mi devas havi plenan certecon. PLENRAJTIGITO KRAP Vi ĝin ricevos, sinjoro konsulo; sed permesu min demandi: kion Vi tiam volas fari? KONSULO BERNICK Kompreneble raporti la aferon. Ni do ne devas fariĝi kunkulpuloj en rekta krimo. Mi devas havi mian konsciencon senŝarĝita. Fariĝos bona impreso kaj en la gazetaro kaj en la socio en tute, kiam oni vidas, ke mi flanken puŝas ĉiujn personajn interesojn, kaj igas la justecon havi sian iron. PLENRAJTIGITO KRAP Vere, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Sed antaŭ ĉio kaj unue plena certeco. Kaj silento ĝis tiam — PLENRAJTIGITO KRAP Neniu vorto, sinjoro konsulo; kaj la certeco, ĝin Vi ricevos. (Li eliras tra la ĝardeno kaj malsupren laŭ la strato.) KONSULO BERNICK (duonlaŭte) Indignige! Sed ĉu? Ja ne eblas, — neimageble! (Ĝuste kiam li volas iri en sian ĉambron, _Hilmar Tønnesen_ venas de dekstre.) HILMAR TØNNESEN Bonan tagon, Bernick! Nu, mi gratulas pri la venko en la komerca asocio hieraŭ. KONSULO BERNICK Ho, dankon. HILMAR TØNNESEN Estis ja glora venko, mi aŭdas; la venko de la inteligenta civitana animo super la egoismo kaj la antaŭjuĝo, — kvazaŭ franca razio kontraŭ la Kabyloj. Strange ke vi post la malagrablaj epizodoj ĉi tie — KONSULO BERNICK Ja, ja, lasu tion. HILMAR TØNNESEN Sed la decida batalo ankoraŭ ne estas frapita. KONSULO BERNICK En la fervoja afero vi pensas? HILMAR TØNNESEN Jes, vi ja certe scias pri kio redaktoro Hammer estas brasanta? KONSULO BERNICK (streĉite) Ne! Kio estas _tio_? HILMAR TØNNESEN Li ja kroĉis sin al la onidiro, kiu disvastiĝas, kaj el tiu li volas fari gazetartikolon. KONSULO BERNICK Kiu onidiro? HILMAR TØNNESEN Kompreneble pri la grandaj aĉetoj de bienoj laŭ la flanka fervojo. KONSULO BERNICK Kion vi diras? Ĉu tia onidiro disvastiĝas? HILMAR TØNNESEN Jes, iras tra la tuta urbo. Mi aŭdis ĝin en la klubo, kie mi faris viziteton. Unu el niaj advokatoj laŭdire estas en tuta silento komisie aĉetinta ĉiujn arbarbienojn, ĉiujn ercejojn, ĉiujn akvofalojn — KONSULO BERNICK Kaj ne diriĝas por kiu? HILMAR TØNNESEN En la klubo oni opiniis, ke devus esti por eksterurba kompanio, kiu scietiĝis pri tio, kion vi pretigis, kaj kiu rapidis antaŭ ol la prezoj de la bienoj kreskus — Ĉu ne estas indignige — uf! KONSULO BERNICK Indignige? HILMAR TØNNESEN Jes, ke fremduloj tiel premas sin enen en niajn teritoriojn. Kaj ke unu el la advokatoj de la urbo povas vendi sin al tiaĵo! Nun do eksterurbanoj eltiros la profiton. KONSULO BERNICK Sed estas ja nur hazarda onidiro. HILMAR TØNNESEN Oni tamen kredas ĝin, kaj morgaŭ aŭ postmorgaŭ redaktoro Hammer kompreneble volas fiksnajli ĝin kiel fakto. Estas jam ĝenerala inciteco tie. Mi aŭdis pluruloj diri, ke se tiu onidiro konfirmiĝas, ili forstrekos sin el la listoj. KONSULO BERNICK Neeble! HILMAR TØNNESEN Ĉu? Kiel kredas vi, ke tiuj komercanimoj tiel volonte akceptis vian entreprenon? Ĉu vi ne kredas, ke ili mem flaris naze, ke —? KONSULO BERNICK Neeble, mi diras; _tiom_ da civitana virto tamen troviĝas en nia eta komunumo — HILMAR TØNNESEN Ĉi tie? Jes, vi ja estas optimisto, kaj tial vi juĝas aliulojn laŭ vi mem. Sed mi, kiu estas sufiĉe sperta observanto —. Ne estas unu, — kompreneble krom ni, — eĉ ne unu, mi diras, kiu tenas la standardon de la ideo alta. (al la fono) Uf, jen mi vidas ilin! KONSULO BERNICK Kiujn? HILMAR TØNNESEN La du usonanojn. (elrigardas dekstren) Kaj kun kiu ili iras? Jes, je Dio, ĉu ne estas la ŝipestro de “Indian Girl”. Uf! KONSULO BERNICK Kion ili volas pri _li_? HILMAR TØNNESEN Ho, estas ja sufiĉe konvena socio. Li laŭdire estis sklavkomercisto aŭ rabisto; kaj kiu scias pri kio la aliuloj sin okupis dum tiuj multaj jaroj. KONSULO BERNICK Mi diras al vi, ke estas ege malĝuste pensi tiel pri ili. HILMAR TØNNESEN Jes, vi ja estas optimisto. Sed nun kompreneble ni denove havos ilin sur la nukon; tial mi ĝustatempe — (iras al la pordo maldekstre) (_Fraŭlino Hessel_ venas de dekstre.) FRAŬLINO HESSEL Nu, Hilmar, ĉu estas mi, kiu pelas vin el la ĉambro? HILMAR TØNNESEN Tute ne; ĵus nun urĝas; mi parolos kun Betty. (iras en la malantaŭan ĉambron maldekstre) KONSULO BERNICK (post mallonga silento) Nu, Lona? FRAŬLINO HESSEL Jes. KONSULO BERNICK Kiel mi aspektas por vi hodiaŭ? FRAŬLINO HESSEL Kiel hieraŭ. Mensogo pli ol malpli — KONSULO BERNICK Vi devas klariĝi en tio ĉi. Kien Johan iris? FRAŬLINO HESSEL Li venos; li havis ion priparolendan kun iu viro. KONSULO BERNICK Post tio kion vi aŭdis hieraŭ, vi komprenas, ke mia tuta estado estas detruita, se la vero venos en la lumon. FRAŬLINO HESSEL Mi tion komprenas. KONSULO BERNICK Estas kompreneble memsekvo, ke _mi_ ne faris min kulpa en tiu krimo, pri kiu onidiras. FRAŬLINO HESSEL Estas memkompreneble. Sed kiu estas la ŝtelisto? KONSULO BERNICK Ne estis iu ŝtelisto. Ne ŝteliĝis iu mono; eĉ ne ŝilingo malaperis. FRAŬLINO HESSEL Kiel? KONSULO BERNICK Eĉ ne ŝilingo, mi diras. FRAŬLINO HESSEL Sed la onidiro? Kiel tiu abomena onidiro estas disvastigita, ke Johan —? KONSULO BERNICK Lona, kun vi mi opinias, ke mi povas paroli, kiel al neniu alia; mi volas nenion prisilenti por vi. _Mi_ havas mian parton en la kulpo, ke la onidiro disvastiĝis. FRAŬLINO HESSEL Vi? Kaj tion vi povis fari kontraŭ li, kiu por vi —! KONSULO BERNICK Vi ne juĝu sen memori kiel la aferoj tiam statis. Mi ja rakontis al vi tion hieraŭ. Mi revenis hejmen, kaj trovis mian patrinon implikigita en serio de malsaĝaj entreprenoj; diversaj malsukcesoj aldoniĝis; kvazaŭis ke ĉiuj malbonoj sturmis kontraŭ nin; nia firmao estis ĉe ruiniĝo. Mi estis duone nepripensema kaj duone malespera. Lona, mi opinias ke estis pleje por mutigi la pensojn, ke mi ekrilatis al tiu konekso, kiu kaŭzis ke Johan forvojaĝis. FRAŬLINO HESSEL Hm — KONSULO BERNICK Vi certe povas imagi al vi, kiel ĉiaj onidiroj cirkuliĝis, kiam vi kaj li estis for. Tio ĉi ne estis lia unua malsaĝeco, oni rakontis. Dorf estis ricevinta grandan sumon da mono de li por silenti kaj foriri, oni diris; aliuloj pretendis, ke _ŝi_ ricevis ĝin. Samtempe ne kaŝiĝis, ke nia firmao spertis malfacilaĵojn pagi siajn ŝuldojn. Kio estis pli komprenebla, ke la klaĉantoj kunligis tiujn du onidirojn? Kiam ŝi restis ĉi tie kaj vivis en malriĉeco, oni pretendis, ke li estis preninta la monon kun si al Usono, kaj la onidiro ĉiam pligrandigis la sumon. FRAŬLINO HESSEL Kaj vi, Karsten —? KONSULO BERNICK Mi kaptis tiun famon kiel savtabulon. FRAŬLINO HESSEL Vi pluen disvastigis ĝin? KONSULO BERNICK Mi ne kontraŭdiris ĝin. La kreditoroj komencis treti al ni pli proksimen; mi devis trankviligi ilin; gravis ke oni ne ekhavus malfidon al la solideco de la firmao; momenta malbonŝanco estis nin frapinta; ili ne devus sin altrudi; nur atendi tempon; ĉiu ekhavus sian bonhavon. FRAŬLINO HESSEL Kaj ĉiu ekhavis sian bonhavon? KONSULO BERNICK Jes, Lona, tiu famo savis nian firmaon kaj faris min la homo, kiu mi nun estas. FRAŬLINO HESSEL Mensogo do faris vin la homo, kiu vi nun estas. KONSULO BERNICK Al kiu tio damaĝis tiam? Estis la intenco de Johan neniam reveni. FRAŬLINO HESSEL Vi demandas, ĉu kiun ĝi damaĝis. Rigardu en vin mem, kaj diru al mi, ĉu vi mem ne kaptis damaĝon. KONSULO BERNICK Ekrigardu en kiun ajn homon, kaj vi trovos en ĉiu ajn almenaŭ unu nigran punkton, kiun li devas kaŝi. FRAŬLINO HESSEL Kaj Vi nomas Vin la kolonoj de la socio! KONSULO BERNICK La socio ne havas pli bonajn. FRAŬLINO HESSEL Kiom gravas, ke tia socio subteniĝas aŭ ne? Pri kio temas en tio ĉi? La ŝajno kaj la mensogo — kaj nenio alia. Jen vi vivas, la plej elstara viro de la urbo, en gloro kaj ĝojo, en potenco kaj honoro, vi, kiu gluis la krimulsignon sur senkulpulon. KONSULO BERNICK Ĉu vi ne pensas, ke mi profunde sentas mian maljuston kontraŭ li? Kaj ĉu vi ne kredas, ke mi estas preta ree bonfari ĝin? FRAŬLINO HESSEL Per kio? Parolante? KONSULO BERNICK Ĉu tion vi povus postuli? FRAŬLINO HESSEL Kio alia povus rebonigi tian maljustaĵon? KONSULO BERNICK Mi estas riĉa, Lona; Johan povas prezenti postulon kiun ajn — FRAŬLINO HESSEL Jes, ofertu al li monon, kaj vi aŭdos, kion li respondos. KONSULO BERNICK Ĉu vi konas liajn intencojn? FRAŬLINO HESSEL Ne, post hieraŭ li estas silenta. Estas kvazaŭ ĉio tio faris lin matura viro. KONSULO BERNICK Mi devas paroli kun li. FRAŬLINO HESSEL Jen li estas. (_Johan Tønnesen_ venas de dekstre.) KONSULO BERNICK (al li) Johan —! JOHAN TØNNESEN (deturnante) Unue _mi_. Hieraŭ matene mi donis al vi mian vorton por silenti. KONSULO BERNICK Vi tion faris. JOHAN TØNNESEN Sed tiam mi ankoraŭ ne sciis — KONSULO BERNICK Johan, permesu al mi per du vortoj klarigi al vi la konekson — JOHAN TØNNESEN Ne bezoniĝas; mi tute bone komprenas la konekson. La firmao estis tiam en malfacila stato; kaj kiam mi do estis for, kaj vi havis potencon super sendefenda nomo kaj famo —. Nu, mi ne ege imputas al vi tion; ni estis junaj kaj facilanimaj en tiuj tagoj. Sed nun mi bezonas la veron, kaj nun vi devas paroli. KONSULO BERNICK Kaj ĝuste nun mi bezonas mian tutan moralan estimon, kaj tial mi ne _povas_ paroli nun. JOHAN TØNNESEN Mi ne ĝenas min pro la fikciaĵoj kiujn vi disvastigis pri mi; estas tio alia, por kio vi prenu la kulpon. Dina fariĝu mia edzino, kaj ĉi tie, en ĉi tiu urbo, mi volas vivi kaj loĝi kaj konstrui kun ŝi. FRAŬLINO HESSEL Vi jenon volas? KONSULO BERNICK Kun Dina! Kiel via edzino? Ĉi tie en la urbo! JOHAN TØNNESEN Jes, ĝuste ĉi tie; mi volas resti ĉi tie por spiti ĉiujn tiujn mensogantojn kaj kalumniantojn. Sed por gajni ŝin, estas necese, ke vi liberigu min. KONSULO BERNICK Ĉu vi pripensis, ke se mi konfesos la unuan, mi ankaŭ samtempe prenos sur min la duan? Vi volas diri, ke el niaj libroj mi povas pruvi, ke neniu trompo estas okazinta? Sed tion mi ne povos; niaj libroj tiam ne tiel akurate teniĝis. Kaj eĉ se mi povus, — kion per tio gajniĝus? Ĉu mi ne almenaŭ starus kiel la homo, kiu iam savis sin per mensogo, kaj kiu dum dek kvin jaroj lasis tiun mensogon kaj ĉiujn la aliaĵojn fiksiĝi, sen esti farinta paŝon kontraŭe? Vi ne plu konas nian socion; alie vi devus scii ke tio ĉi frakasus min ĝisfunde. JOHAN TØNNESEN Mi povas nur diri al vi, ke mi volas preni la filinon de sinjorino Dorf kiel edzinon, kaj vivi kun ŝi en ĉi tiu urbo. KONSULO BERNICK (sekigas la ŝviton de la frunto) Aŭskultu, Johan, — kaj ankaŭ vi, Lona. Ne estas ordinaraj cirkonstancoj en kiuj mi staras ĝuste en tiuj ĉi tagoj. Mi staras tiel, ke se tiu ĉi frapo direktiĝos al mi, vi estos min detruintaj, kaj ne nur min, sed ankaŭ grandan benoriĉan estontecon por la socio, kiu tamen estis via hejmo dum la infanaj jaroj. JOHAN TØNNESEN Kaj se mi ne direktos la frapon kontraŭ vin, mi detruos mem mian tutan estontan feliĉon. FRAŬLINO HESSEL Parolu daŭre, Karsten. KONSULO BERNICK Do aŭskultu. Estas pri la fervoja afero, kaj tiu afero ne estas tute tiel simpla, kiel vi opinias. Vi certe aŭdis priparolata pasintan jaron marbordan linion? Ĝi ricevis multajn, gravajn voĉojn por si ĉi tie en la urbo kaj ankaŭ en la ĉirkaŭaĵo; sed mi malhelpis ĝin, ĉar ĝi malutilus al nia vaporŝiptrafiko laŭ la marbordo. FRAŬLINO HESSEL Ĉu vi mem interesiĝis en tiu vaporŝiptrafiko? KONSULO BERNICK Jes. Sed neniu kuraĝis suspekti min de tiu flanko; mi havis mian estimitan nomon kiel ŝildon kaj ŝirmilon super mi. Cetere mi estus povinta porti la perdon; sed la loko ne estus ĝin portinta. Do decidiĝis por la internlanda linio. Kiam tio estis okazinta, mi certigis al mi en tuta silento, ke flanka fervojo povus esti metata ĉi-malsupren al la urbo. FRAŬLINO HESSEL Kial en tuta silento, Karsten? KONSULO BERNICK Ĉu vi aŭdis priparolataj la grandajn aĉetojn de arbaraj propraĵoj, de minejoj kaj de akvofaloj —? JOHAN TØNNESEN Jes, estas ja eksterurba asocio — KONSULO BERNICK Tiel ke tiuj bienoj nun situas, ili estas preskaŭ senvaloraj por la disaj posedantoj; ili tial estas venditaj sufiĉe malmultekoste. Se oni atendus ĝis la flanka fervojo estus priparolata, la posedantoj postulus malmoderajn prezojn. FRAŬLINO HESSEL Bone, bone; sed kio sekve? KONSULO BERNICK Nun venas tio, kio povas esti malsame eksplikata, — tio, kion homo en nia socio nur povas konfesi, se li havas nemakulitan kaj estimatan nomon al kiu sin apogi. FRAŬLINO HESSEL Nu? KONSULO BERNICK Estas mi, kiu aĉetis ĉion. FRAŬLINO HESSEL Vi? JOHAN TØNNESEN Je propra respondeco? KONSULO BERNICK Je propra respondeco. Se la flanka fervojo realiĝos, mi estos milionulo; se ĝi ne realiĝos, mi estos ruinigita. FRAŬLINO HESSEL Tio estas riska, Karsten. KONSULO BERNICK Mi riskis mian tutan kapitalon sur tio ĉi. FRAŬLINO HESSEL Mi ne pensas pri la kapitalo; sed kiam tio malkaŝiĝos, ke — KONSULO BERNICK Jes, tie estas la nodpunkto. Kun la nemakulita nomo, kiun mi ĝis nun portis, mi povas preni tiun aferon sur miajn ŝultrojn, porti ĝin antaŭen, kaj diri al miaj kuncivitanoj: Vidu, tion mi riskis por la bono de la socio. FRAŬLINO HESSEL Por la socio? KONSULO BERNICK Jes; kaj eĉ ne unu volas dubi pri miaj intencoj. FRAŬLINO HESSEL Tamen troviĝas homoj, kiuj agis pli malferme ol vi, sen subintencoj, sen flankaj konsideroj. KONSULO BERNICK Kiuj? FRAŬLINO HESSEL Kompreneble kaj Rummel kaj Sandstad kaj Vigeland. KONSULO BERNICK Por gajni ilin mi devis inici ilin pri la afero. FRAŬLINO HESSEL Kaj sekve? KONSULO BERNICK Ili rezervis al si kvinonon de la profito por divido. FRAŬLINO HESSEL Ho, tiuj kolonoj de la socio! KONSULO BERNICK Ĉu ne estas la socio mem, kiu devigas nin iri laŭ insidaj vojoj? Kio okazus ĉi tie, se mi ne estus aginta en silento? Ĉiuj estus sin enĵetintaj en la entreprenon, dividantaj, disigantaj, fuŝantaj la tuton. En ĉi tiu urbo estas neniu homo krom mi, kiu komprenas kiel gvidi tian grandan entreprenon, kiel tiu ĉi fariĝos; en ĉi tiu lando estas entute nur la enmigrintaj familioj, kiuj havas talenton por pli grandaj entreprenoj. Tial mia konscienco absolvas min en tiu ĉi rilato. Nur en miaj manoj ĉi tiuj propraĵoj povos fariĝi daŭra beno por la multaj, al kiuj ili havigos panon. FRAŬLINO HESSEL En tio mi opinias ke vi pravas, Karsten. JOHAN TØNNESEN Sed mi ne konas tiujn multajn, kaj la feliĉo de mia vivo estas en risko. KONSULO BERNICK La bonstato de via naskiĝloko estas en risko. Se malkaŝiĝos aferoj, kiuj ĵetas ombron sur mian antaŭan konduton, mia kontraŭuloj kun unuiĝintaj fortoj atakos min. Junula malprudento neniam forviŝiĝas en nia socio. Oni volas ekzameni mian tutan intertempan vivon, eltiri milojn da etaj okazaĵoj, interpreti kaj ekspliki ilin en la lumo de tio, kio malkaŝiĝus; oni volas frakasi min sub la pezo de famoj kaj kalumnioj. El la fervoja afero mi devos retiriĝi; kaj se mi malkaptos ĝin, ĝi falos, kaj mi estos samtempe ruinigita kaj civitane morta. FRAŬLINO HESSEL Johan, post tio kion vi nun aŭdis, vi devas forvojaĝi kaj silenti. KONSULO BERNICK Jes, jes, Johan, tion vi devas! JOHAN TØNNESEN Jes, mi forvojaĝos kaj ankaŭ silentas; sed mi revenos, kaj tiam mi parolos. KONSULO BERNICK Restu tie transe, Johan; silentu, kaj mi volonte dividos kun vi — JOHAN TØNNESEN Retenu vian monon, sed redonu al mi mian nomon kaj mian reputacion. KONSULO BERNICK Kaj oferi mian propran! JOHAN TØNNESEN Pri tio vi kaj via socio devas akordiĝi. Mi devas kaj volas gajni Dina por mi. Tial mi forvojaĝos jam morgaŭ per “Indian Girl” — KONSULO BERNICK Per “Indian Girl”? JOHAN TØNNESEN Jes. La ŝipestro promesis kunpreni min. Mi transvojaĝos, mi diras; mi vendos mian bienon kaj ordigas miajn aferojn. Post du monatoj mi estos reveninta. KONSULO BERNICK Kaj tiam vi volas paroli? JOHAN TØNNESEN Tiam la kulpulo prenu la kulpon mem. KONSULO BERNICK Ĉu vi forgesas, ke tiam mi devos preni _tion_ sur min, pri kio mi _ne_ estas kulpa? JOHAN TØNNESEN Kiu antaŭ dek kvin jaroj utiligis tiun hontindan famon? KONSULO BERNICK Vi pelas min al malespero! Sed se vi parolos, mi ĉion neos! Mi diros, ke estas komploto kontraŭ mi; venĝo; ke vi venis ĉi tien por elpremi monon de mi! FRAŬLINO HESSEL Honto al vi, Karsten! KONSULO BERNICK Mi estas malespera, mi diras; kaj mi luktos por la vivo. Mi neos ĉion, ĉion! JOHAN TØNNESEN Mi havas viajn du leterojn. En mia kofro mi trovis ilin inter miaj aliaj paperoj. Ĉi-matene mi tralegis ilin; ili estas sufiĉe klaraj. KONSULO BERNICK Kaj tiujn vi volas prezenti? JOHAN TØNNESEN Se fariĝos necese. KONSULO BERNICK Kaj post du monatoj vi denove estos ĉi tie? JOHAN TØNNESEN Mi tion esperas. La vento estas bona. Post tri semajnoj mi estos en New York —, se “Indian Girl” ne subakviĝos. KONSULO BERNICK (ekmire) Subakviĝos? Kial “Indian Girl” subakviĝus? JOHAN TØNNESEN Ne, ankaŭ mi tiel pensas. KONSULO BERNICK (preskaŭ ne aŭdeble) Subakviĝi? JOHAN TØNNESEN Jes, Bernick, nun vi do scias, kio atendas; dume vi devas konsideri la situacion. Adiaŭ! Salutu al Betty, kvankam ŝi ne akceptis min kiel fratino. Sed Marta mi tamen volas vidi. Ŝi diru al Dina —; ŝi promesu al mi — (Li eliras tra la malantaŭa pordo maldekstre.) KONSULO BERNICK (al si mem) “Indian Girl” —? (rapide) Lona, vi _devas_ malhelpi tion ĉi! FRAŬLINO HESSEL Vi mem vidas, Karsten, — mi ne plu havas potencon super li. (Ŝi iras post _Johan_ en la ĉambron maldekstre.) KONSULO BERNICK (en maltrankvilaj pensoj) Subakviĝi —? (_Ŝipkonstruisto Aŭne_ venas de dekstre.) ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Je via permeso, ĉu estas konvene por la konsulo —? KONSULO BERNICK (turnas sin impete) Kion Vi volas? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Peti ĉu mi povu fari demandon al la konsulo. KONSULO BERNICK Nu ja; rapidiĝu. Pri kio Vi volas demandi? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mi volas demandi, ĉu estas firma decido, — neŝanĝeble firma decido, — ke mi estus maldungata de la farejo, se “Indian Girl” ne povus forveli morgaŭ? KONSULO BERNICK Kio nun? La ŝipo ja _fariĝos_ preta por forveli. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Jes, — ĝi fariĝos. Sed se ĝi ne fariĝos, — ĉu mi tiam maldungiĝus? KONSULO BERNICK Por kio tiaj senutilaj demandoj? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mi ege volus scii tion, sinjoro konsulo. Respondu al mi pri _tio_: Ĉu mi maldungiĝus? KONSULO BERNICK Ĉu mia vorto kutime estas fiksa aŭ ne? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mi do morgaŭ estus perdinta la pozicion, kiun mi havas en mia domo kaj inter tiuj al kiuj mi plej proksime apartenas, — perdinta mian influon en la rondo de la laboristoj, — perdinta la eblecon bonfari inter la malaltaj kaj malriĉaj homoj en la societo. KONSULO BERNICK Aŭne, pri tiu punkto ni estas finitaj. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Nu, do “Indian Girl” forvelu. (mallonga silento) KONSULO BERNICK Aŭskultu; mi ne povas direkti miajn okulojn en ĉiujn lokojn; ne povas respondeci por ĉio; — Vi povas aserti al mi, ke la riparado estas neriproĉeble farita? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Vi fiksis mallongan tempolimon, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Sed la riparo estas taŭga, Vi diras? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Ni havas ja bonan veteron kaj somertempon. (denova paŭzo) KONSULO BERNICK Ĉu Vi havas ion pli al mi direndan? ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mi ne scias pri io alia, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Do, — “Indian Girl” forvelos — ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Morgaŭ? KONSULO BERNICK Jes. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Nu ja. (Li salutas kaj foriras.) (_Konsulo Bernick_ staras momenton sendecida; tuj poste li iras rapide al la elireja pordo, kvazaŭ volante revoki Aŭne, sed haltas maltrankvila kun la mano sur la anso. Samtempe malfermiĝas la pordo de ekstere, kaj _plenrajtigito Krap_ envenas.) PLENRAJTIGITO KRAP (mallaŭte) Aha, li estis ĉi tie. Ĉu li konfesis? KONSULO BERNICK Hm —; ĉu Vi ion malkaŝis? PLENRAJTIGITO KRAP Ĉu tio bezoniĝas? Ĉu la konsulo ne vidis la malbonan konsciencon ekrigardi el liaj okulanguloj? KONSULO BERNICK Ho ĉu; — tiaĵo ne vidiĝas. Ĉu Vi ion malkaŝis, mi demandas? PLENRAJTIGITO KRAP Mi ne povis alveni; estis tro malfrue; ili jam estis tiranta la ŝipon el la doko. Sed ĝuste tiu urĝo klare montras, ke — KONSULO BERNICK Montras nenion. La inspekto do jam okazis? PLENRAJTIGITO KRAP Kompreneble; sed — KONSULO BERNICK Vi do nun vidas. Kaj oni kompreneble trovis nenion priplendindan? PLENRAJTIGITO KRAP Sinjoro konsulo, Vi certe scias kiel tiaj inspektoj okazas, precipe en ŝipfarejo, kiu havas tian bonan nomon kiel la nia. KONSULO BERNICK Same bone; ni do estas senplendindaj. PLENRAJTIGITO KRAP Sinjoro konsulo, ĉu Vi vere nenion rimarkis en Aŭne, ke —? KONSULO BERNICK Aŭne tute trankviligis min, mi diras al Vi. PLENRAJTIGITO KRAP Kaj mi diras al Vi, ke mi estas morale konvinkita, ke — KONSULO BERNICK Kion tio ĉi signifu, sinjoro Krap? Mi ja komprenas, ke Vi portas malamikan senton kontraŭ la viro; sed se Vi volas iel malutili al li, Vi devas elekti alian okazon. Vi scias kiel grave estas por mi — aŭ pli ĝuste por la ŝipsocieto — ke “Indian Girl” forvelu morgaŭ. PLENRAJTIGITO KRAP Nu bone; tio okazu; sed kiam ni aŭdos ion de _tiu_ ŝipo — hm! (_Komercisto Vigeland_ envenas de dekstre.) KOMERCISTO VIGELAND Estime bonan tagon, sinjoro konsulo. Ĉu Vi havas liberan momenton? KONSULO BERNICK Je Via servo, sinjoro Vigeland. KOMERCISTO VIGELAND Jes, mi nur volus aŭdi, ĉu ne ankaŭ Vi subtenas la decidon, ke “La Palmo” forvelu morgaŭ? KONSULO BERNICK Jes; tio ja estas interkonsentita afero. KOMERCISTO VIGELAND Sed nun la ŝipestro venis al mi informante, ke estas prognozo por ventego. PLENRAJTIGITO KRAP La barometro multe falis de post la mateno. KONSULO BERNICK Ĉu? Ĉu ni povas atendi ventegon? KOMERCISTO VIGELAND Almenaŭ fortan venton; sed ne kontraŭventon; male — KONSULO BERNICK Hm; nu, kion Vi do diras? KOMERCISTO VIGELAND Mi diras, kiel mi diris al la ŝipestro, ke “La Palmo” estas en la mano de la providenco. Kaj cetere ĝi ja unue velos nur trans la Nordan Maron; kaj en Anglio la frajtaj prezoj estas ja nun tiel kontentige altaj, ke — KONSULO BERNICK Jes, kaŭzus al ni perdon, se ni atendus. KOMERCISTO VIGELAND La ŝipo estas ja solida, kaj krome plene asekurita. Ne, sed tiarilate estas pli riske por “Indian Girl” — KONSULO BERNICK Kiel tio? KOMERCISTO VIGELAND Ĝi ja ankaŭ forvelos morgaŭ. KONSULO BERNICK Jes, la ŝipsocieto forte urĝis, kaj cetere — KOMERCISTO VIGELAND Nu, se tiu malnova kesto kuraĝas forveli, — kaj krome kun tia ŝipanaro, — estus honto, se ni ne — KONSULO BERNICK Nu bone. Supozeble Vi havas la ŝipdokumentojn kun Vi? KOMERCISTO VIGELAND Jes, jen. KONSULO BERNICK Bone; nun bonvole eniri kun sinjoro Krap. PLENRAJTIGITO KRAP Bonvolu; estos tuj aranĝata. KOMERCISTO VIGELAND Dankon. — Kaj la rezulton ni metos en la manon de la ĉiopova, sinjoro konsulo. (Li iras kun _plenrajtigito Krap_ en la antaŭan ĉambron maldekstre. _Adjunkto Rørlund_ envenas tra la ĝardeno.) ADJUNKTO RØRLUND Ah, ĉu mi renkontu Vin hejme je tiu ĉi tempo de la tago, sinoro konsulo? KONSULO BERNICK (enpense) Kiel Vi vidas. ADJUNKTO RØRLUND Jes, tamen estis pro la sinjorino, ke mi eniris. Mi imagis al mi, ke ŝi bezonus iun konsolan vorton. KONSULO BERNICK Ŝi eble bezonus. Sed ankaŭ mi volus iomete paroli kun Vi. ADJUNKTO RØRLUND Kun plezuro, sinjoro konsulo. Sed kio estas al Vi? Vi aspektas tute pale kaj konfuzite. KONSULO BERNICK Ĉu? Ĉu mi tiel aspektas? Jes, kiel povas esti aliaspekte, — tiom kiom nuntempe amasiĝas antaŭ min? Tuta, mia granda komerco, — kaj ankaŭ la fervoja establaĵo —. Aŭskultu: en unu vorto, sinjoro adjunkto; permesu al mi fari al Vi demandon. ADJUNKTO RØRLUND Tre volonte, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Estas penso, kiu falis en min. Kiam oni staras antaŭ tia vastatinga entrepreno, kiu postulus unu opan oferon —? ADJUNKTO RØRLUND Kiel vi pensas? KONSULO BERNICK Ekzemple mi supozas: viro intencas establi grandan fabrikon. Li scias certe — ĉar ĉiuj spertoj montris tion — ke frue aŭ malfrue dum la ekspluatado en tiu fabriko homaj vivoj perdiĝos. ADJUNKTO RØRLUND Jes, tio estas nur tro verŝajna. KONSULO BERNICK Aŭ iu ĵetas sin sur ekspluatado de minejoj. Li prenas kaj familiaj patroj kaj junaj vivfortaj homoj en sian servon. Ĉu oni ne povas kun certeco diri, ke ne ĉiuj tiuj travivos. ADJUNKTO RØRLUND Jes bedaŭrinde, sendube estas tiel. KONSULO BERNICK Nu. Tia viro ja scias antaŭe, ke la entrepreno, kiun li realigos, sendube iam kostos homa vivo. Sed tiu entrepreno estas ĝenerale utila; por ĉiu vivo, kiun ĝi kostas, ĝi same sendube progresigas la bonfarton de multaj centoj. ADJUNKTO RØRLUND Aha, Vi pensas pri la fervojo, — pri ĉiuj tiuj danĝeraj fosadoj kaj krevigadoj de rokoj kaj ĉio tio — KONSULO BERNICK Jes; nu jes; mi pensas pri la fervojo. Kaj krome, — la fervojo fariĝos kaŭzo por fabrikoj kaj ekspluatado de minejoj. Sed ĉu Vi tamen ja opinias —? ADJUNKTO RØRLUND Kara sinjoro konsulo, Vi estas preskaŭ tro konscienca. Mi pensas, ke kiam Vi metas la aferon en la manon de la providenco — KONSULO BERNICK Jes; certe ja; la providenco — ADJUNKTO RØRLUND — Vi estas senkulpa. Vi konstruu fidoplene la fervojon. KONSULO BERNICK Jes, sed nun mi supozas specialan okazon. Mi supozas, ke troviĝis bor-truo, kiu eksplodiĝus, kaj tio en danĝera loko; sed se tiu bor-truo ne eksplodiĝus, ne eblus realigi la fervojon. Mi supozas, ke la inĝeniero scias, ke kostos la vivo de tiu laboristo, kiu brulfajrigu la meĉon; sed fajrigata ĝi devas esti, kaj estas la devo de la inĝeniero sendi laboriston tien por fari la taskon. ADJUNKTO RØRLUND Hm — KONSULO BERNICK Mi scias, kion Vi volas diri. Estus laŭdinde, se la inĝeniero mem prenus la meĉon, kaj irus al la bor-truo por ĝin brulfajrigi. Sed tiaĵon oni ne faras. Li sekve devas oferi laboriston. ADJUNKTO RØRLUND Tion inĝeniero neniam farus ĉe ni. KONSULO BERNICK Neniu inĝeniero en la grandaj landoj hezitus tion fari. ADJUNKTO RØRLUND En la grandaj landoj? Nu, tion mi ja kredas. En tiuj koruptaj senkonsciencaj socioj — KONSULO BERNICK Ho, tamen estas multaj bonoj en tiuj socioj. ADJUNKTO RØRLUND Kaj tion Vi povas diri, Vi, kiu mem —? KONSULO BERNICK En la grandaj socioj ili tamen havas eblecojn antaŭenigi utilan entreprenon; tie ili havas kuraĝon oferi ion por granda afero; sed ĉi tie oni restriktiĝas de ĉiaspecaj malgrandanimaj konsideroj kaj skrupuloj. ADJUNKTO RØRLUND Ĉu homa vivo estas malgrandanima konsidero? KONSULO BERNICK Kiam tiu homa vivo staras kiel minaco al la bono de miloj. ADJUNKTO RØRLUND Sed Vi starigas tute nepenseblajn kazojn, sinjoro konsulo! Mi tute ne komprenas Vin hodiaŭ. Kaj Vi eĉ montras al la grandaj socioj. Jes, tie fremde, — kion valoras homa vivo tie? Tie ili ne kalkulas per homaj vivoj, sed per kapitaloj. Sed ni ja staras sur tute alia morala starpunkto, mi opinias. Rigardu al nia honesta profesio de ŝipposedantoj! Menciu unu solan ŝipposedanton ĉe ni, kiu por fia gajno volus oferi homan vivon! Kaj imagu tiujn friponojn en la grandaj socioj, kiuj por avantaĝo ĉartedonas unu nemartaŭgan ŝipon post la alia — KONSULO BERNICK Mi ne parolas pri nemartaŭgaj ŝipoj! ADJUNKTO RØRLUND Sed mi parolas pri ili, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Jes, sed pro kio? Tio ja ne rilatas al la afero. — Ho, tiuj bagatelaj timoplenaj konsideroj! Se generalo ĉe ni kondukus siajn homojn en la pafadon kaj ekhavus ilin mortpafataj, li poste ricevus sendormajn noktojn. Tiel ne estas aliloke. Vi aŭdus kion tiu tie interne rakontas — ADJUNKTO RØRLUND Li? Kiu? La usonano —? KONSULO BERNICK Nu jes. Vi aŭdus, kiel oni en Usono — ADJUNKTO RØRLUND Li estas tie? Kaj tion Vi ne diras al mi. Mi volas tuj — KONSULO BERNICK Vi ne sukcesos; Vi nenien atingos pri li. ADJUNKTO RØRLUND Tion ni vidu. Nu, jen li estas. (_Johan Tønnesen_ venas de la ĉambro maldekstre.) JOHAN TØNNESEN (Parolas malantaŭen tra la malferma pordo:) Jes, jes, Dina, ke tiel estu; sed mi tamen ne lasos vin. Mi revenos, kaj tiam fariĝos bone inter ni. ADJUNKTO RØRLUND Je Via permeso, al kio vi aludas per tiuj vortoj? Kion Vi volas? JOHAN TØNNESEN Mi volas, ke tiu juna knabino, antaŭ kiu Vi hieraŭ nigrigis min, fariĝu mia edzino. ADJUNKTO RØRLUND Via —? Kaj Vi povas imagi al Vi, ke —? JOHAN TØNNESEN Mi volas havi ŝin edzine. ADJUNKTO RØRLUND Nu, do vi spertu — (iras al la duone malferma pordo) Sinjorino Bernick, Vi bonvole devas esti atestanto —. Kaj ankaŭ Vi, fraŭlino Marta. Kaj igu Dina enveni. (vidas _fraŭlinon Hessel_) Aĥ, ĉu ankaŭ Vi ĉeestas? FRAŬLINO HESSEL (en la pordo) Ĉu ankaŭ mi venu? ADJUNKTO RØRLUND Ĉiuj kiuj volas; ju pli des pli bone. KONSULO BERNICK Kion vi intencas? (_Fraŭlino Hessel, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, Dina_ kaj _Hilmar Tønnesen_ venas el la ĉambro.) SINJORINO BERNICK Sinjoro adjunkto, per mia plej bona volo mi ne kapablis malhelpi lin — ADJUNKTO RØRLUND Mi malhelpos lin, sinjorino. — Dina, Vi estas senpripensa knabino. Sed mi ne multe riproĉas Vin. Tro longe Vi staris ĉi tie sen morala starpunkto, kiu subtenus Vin. Mi riproĉas min mem, ke mi ne antaŭe donis al Vi tiun starpunkton. DINA Vi ne parolu nun. SINJORINO BERNICK Sed kio estas? ADJUNKTO RØRLUND Ĝuste nun mi devas paroli, Dina, kvankam Via konduto hieraŭ kaj hodiaŭ faris la staton dekoble pli malfacila por mi. Sed por Via savo ĉiuj aliaj konsideroj devas cedi. Vi memoras la vorton, kiun mi donis al Vi. Vi memoras, kion Vi promesis respondi, kiam mi trovus la tempon matura. Nun mi ne kuraĝas pli longe heziti, kaj tial — (al _Johan Tønnesen_:) tiu ĉi juna knabino, kiun Vi aspiras, estas mia fianĉino. SINJORINO BERNICK Kion vi diras? KONSULO BERNICK Dina! JOHAN TØNNESEN Ŝi! Via —? FRAŬLINO BERNICK Ne, ne, Dina! FRAŬLINO HESSEL Mensogo! JOHAN TØNNESEN Dina, — ĉu tiu viro diras la veron? DINA (post mallonga paŭzo) Jes. ADJUNKTO RØRLUND Per tio espereble ĉiuj logantaj artaĵoj fariĝis senpotencaj. La paŝon kiun mi por la bono de Dina decidis fari, povas libere esti konigata al nia tuta komunumo. Mi nutras la certan esperon, ke ĝi ne miskompreniĝas. Sed nun, sinjorino, mi opinias ke plej bone estas, ke ni konduku ŝin de ĉi tie, kaj provu redoni trankvilon kaj ekvilibron en ŝian animon. SINJORINO BERNICK Jes, venu. Oh Dina, kia feliĉo por vi! (Ŝi kondukas _Dina_ eksteren maldekstre; _adjunkto Rørlund_ sekvas ilin.) FRAŬLINO BERNICK Adiaŭ, Johan! (Ŝi eliras.) HILMAR TØNNESEN (ĉe la ĝardena pordo) Hm — jen priparolindaĵo — FRAŬLINO HESSEL (kiu sekvis _Dina_ per la okuloj) Ne perdu kuraĝon, knabo! Mi restos kaj atentos pri la pastoro. (Ŝi eliras dekstre.) KONSULO BERNICK Johan, nun vi ne forvojaĝos per “Indian Girl”. JOHAN TØNNESEN Ĝuste nun. KONSULO BERNICK Sed vi do ne revenos? JOHAN TØNNESEN Mi revenos. KONSULO BERNICK Post tio ĉi? Kion vi volas ĉi tie post tiu okazaĵo? JOHAN TØNNESEN Venĝi min al vi ĉiuj; kraŝi plej eble multajn el vi. (Li eliras dekstre. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito Krap_ venas de la ĉambro de la konsulo.) KOMERCISTO VIGELAND Nun fine, la paperoj estas en ordo, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Bone, bone — PLENRAJTIGITO KRAP (mallaŭte) Kaj do estas fikse decidite, ke “Indian Girl” forvelos morgaŭ. KONSULO BERNICK Ĝi forvelos. (Li iras en sian ĉambron. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito Krap_ eliras dekstre. _Hilmar Tønnesen_ volas sekvi ilin, sed samtempe _Olaf_ metas la kapon singarde elen tra la pordo maldekstre.) OLAF Onklo! Onklo Hilmar! HILMAR TØNNESEN Uf, ĉu estas vi? Kial vi ne restas supre? Vi ja estas en aresto. OLAF (paŝon antaŭen) Tŝŝ! Onklo Hilmar, ĉu vi scias novaĵon? HILMAR TØNNESEN Jes, mi scias, ke vi bastoniĝis hodiaŭ. OLAF (rigardas minace al la ĉambro de la patro) Li ne batos min pli ofte. Sed ĉu vi scias, ke onklo Johan forvelos morgaŭ kun la usonanoj? HILMAR TØNNESEN Kiel tio koncernas vin? Irigu vin supren. OLAF Eble ankaŭ mi iam faros bizon-ĉasadon, onklo. HILMAR TØNNESEN Babilaĉo; tia malkuraĝulo, kiel vi — OLAF Nu, atendu nur; vi certe scios ion morgaŭ! HILMAR TØNNESEN Stultulo! (Li iras eksteren tra la ĝardeno, _Olaf_ reen kuras en sian ĉambron, kaj fermas la pordon, kiam li vidas _plenrajtigiton Krap_, venanta de dekstre.) PLENRAJTIGITO KRAP (iras al la pordo de la konsulo kaj malfermas ĝin duone) Pardonu ke mi denove venas, sinjoro konsulo; sed kuntiriĝas al ventego. (atendas momenton; neniu respondo.) Ĉu “Indian Girl” tamen forvelu? (Post mallonga paŭzo respondiĝas de:) KONSULO BERNICK (ene en la ĉambro:) “Indian Girl” tamen forvelos. (_Plenrajtigito Krap_ fermas la pordon kaj reiras elen dekstre.) KVARA AKTO (Ĝardena salono ĉe _konsulo Bernick_. La labortablo estas eksteren metita. Estas ventega posttagmezo kaj jam krepusko, kiu pliiĝas dum la sekvo.) (_Servisto_ ekbruligas la lustron; _paro da servistinoj_ enportas florpotojn, lampojn kaj lumojn, kiuj metiĝas sur tablojn, kaj ujoj metiĝas laŭ la muroj. _Grandkomercisto Rummel_, en frako, kun gantoj kaj blanka koltuko, staras en la salono kaj direktas la aranĝon.) GRANDKOMERCISTO RUMMEL (al la servisto) Nur ĉiun duan lumon, Jacob. Ne devas aspekti tro festene; okazu ja surprize. Kaj ĉiuj tiuj floroj —? Nu ja; lasu ilin stari; povas ja aspekti, kvazaŭ ili staras tie ĉiutage — (_Konsulo Bernick_ elvenas de sia ĉambro.) KONSULO BERNICK (venas pli proksimen) Sed, Rummel, kion tio ĉi signifu? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Tio signifas, ke via plej fiera momento venis. La urbo prezentos al sia plej elstara viro standardprocesion ĉi-vespere. KONSULO BERNICK Kion vi diras! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Standardprocesion kun muziko! Torĉojn ni ankaŭ devus havi; sed tion ni ne kuraĝis en tiu ĉi ventega vetero. Nu, iluminado tamen okazos; kaj _tio_ ankaŭ havos efikon, en la gazetoj. KONSULO BERNICK Aŭdu, Rummel, tio ĉi mi tute ne volas akcepti. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Nu ja, nun tio estas tro malfrue; post duona horo ili venos. KONSULO BERNICK Sed kial vi ne diris al mi antaŭe? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ĝuste ĉar mi timis, ke vi farus protestojn. Sed mi kontaktis vian edzinon; ŝi permesis al mi iomete aranĝi, kaj ŝi havigos refreŝigaĵojn. KONSULO BERNICK (aŭskultas) Kio estas tio? Ĉu ili jam venas? Ŝajnas al mi, ke estas kantado. GRANDKOMERCISTO RUMMEL (ĉe la ĝardena pordo) Kantado? Ho, estas nur la Usonanoj. Estas “Indian Girl”, kiu tiriĝas al la naĝobarelo. KONSULO BERNICK Ĝi eltiriĝas! Jes —; ne, mi ne povas ĉi-vespere, Rummel; mi estas malsana. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Jes, vi vere aspektas malsane. Sed vi devas kuraĝigi vin! Vi devas, morto kaj sufero, kuraĝigi vin! Kaj mi kaj Sandstad kaj Vigeland trovis plej grave realigi ĉi tiun aranĝon. Niaj antagonistoj estu premataj sub la pezo de kiel eble ampleksa esprimo de opinio. La urbaj onidiroj multobliĝas; la informo pri la aĉetoj de bienoj ne povas plu esti retenata. Kompreneble jam ĉi-vespere vi devas, sub kantado kaj paroladoj, sub tintado de glasoj, mallonge, sub ŝvelanta festena etoso sciigi, kion vi riskis por la bono de la socio. Sub tia ŝvelanta festena etoso, kiel mi ĵus esprimis, oni povas verki eksterordinare multe ĉi tie ĉe ni. Sed _tiu_ ja absolute bezoniĝas, alie ni ne sukcesos. KONSULO BERNICK Nu ja, ja — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Kaj precipe kiam tia delikata kaj tikla punkto eltiriĝas. Nu, vi havas, dank' al Dio, nomon, kiu toleras tion, Bernick. Sed aŭskultu nun; ni devis ja interkonsenti pri io. Studento Tønnesen verkis kanton por vi. Ĝi komencas bele per la vortoj: “Levu alten la standardon de l' ideo”. Kaj adjunkto Rørlund ricevis la taskon prezenti la fest-paroladon. Al ĝi vi kompreneble devas respondi. KONSULO BERNICK Mi ne povas ĉi-vespere, Rummel. Ĉu vi ne povus —? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Neeblas, kvankam mi volonte farus. La parolado fariĝos ja, kiel vi komprenas, precipe direktata al vi. Nu, eble direktiĝos ankaŭ kelkaj vortoj al ni aliuloj. Mi parolis kun Vigeland kaj Sandstad pri tio. Ni estis elpensintaj, ke vi povus respondi per “vivo” por la prospero de nia socio; Sandstad parolos kelkajn vortojn pri samopinio inter la diversaj sociaj tavoloj; Vigeland certe volas diri ion pri la dezirindeco, ke la nova entrepreno ne ŝanĝu la moralan fundamenton, sur kiu ni nun staras, kaj mi intencas en iomaj konvenaj vortoj memorigi la virinon, kies pli retenema agado ankaŭ ne estas sen signifo por la socio. Sed vi ja ne aŭskultas — KONSULO BERNICK Jes — ja certe. Sed diru al mi, ĉu vi opinias, ke estas tia ega surmara vento ekstere? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ho, vi timas por “La Palmo”? Ĝi estas ja bone asekurita. KONSULO BERNICK Jes, asekurita; sed — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Kaj en bona stato; tio estas la plej grava. KONSULO BERNICK Hm —. Se okazos io al ŝipo, ne estas certe ke homaj vivoj perdiĝos. Povas perdiĝi ŝipo kaj kargo, — kaj oni povas perdi kofrojn kaj paperojn — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ho tondre, kofroj kaj paperoj ne multe gravas. KONSULO BERNICK Ĉu ne! Ne, ne, mi nur pensis — Tŝŝ, — jen ili denove kantas. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Estas en “La Palmo”. (Komercisto _Vigeland_ venas de dekstre.) KOMERCISTO VIGELAND Ja, nun ili eltrenas “La Palmon”. Bonan vesperon, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Kaj Vi, kia mar-spertulo, daŭre persistas je —? KOMERCISTO VIGELAND Mi persistas je la providenco, mi, sinjoro konsulo; cetere mi estis surŝipe distribuante kelkajn traktaĵojn, kiuj laŭespere efikos benoriĉe. (_Komercisto Sandstad_ kaj _plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.) KOMERCISTO SANDSTAD (ankoraŭ ĉe la pordo) Jes, se _tio_ sukcesos, ĉio sukcesos. Ho jen, bonan vesperon, bonan vesperon! KONSULO BERNICK Ĉu io estas okazonta, sinjoro Krap? PLENRAJTIGITO KRAP Mi nenion diras, sinjoro konsulo. KOMERCISTO SANDSTAD La tuta ŝipanaro sur “Indian Girl” estas ebria; mi ne estu honesta viro, se tiuj fibestoj hejmenvenos en vivo. (_Sinjorino Hessel_ venas de dekstre.) FRAŬLINO HESSEL (al _konsulo Bernick_) Jes, nun mi povas saluti de li. KONSULO BERNICK Jam surŝipe? FRAŬLINO HESSEL Baldaŭ almenaŭ. Ni disiĝis ekstere de la hotelo. KONSULO BERNICK Kaj lia intenco staras fikse? FRAŬLINO HESSEL Fikse kiel monto. GRANDKOMERCISTO RUMMEL (apud la fenestroj) Al diablo tiuj novmodaj instalaĵoj; mi ne kapablas malsuprentiri la kurtenon. FRAŬLINO HESSEL Ĉu malsupren? Mi pensis ke kontraŭe. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Unue malsupren, fraŭlino. Jes, Vi do scias, kio okazos? FRAŬLINO HESSEL Nu ja. Permesu al mi helpi vin; (ekkaptas la ŝnurojn) Mi malsuprentiru la kurtenon por la bofrato, — kvankam mi prefere suprenlevus ĝin. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Tion vi ankaŭ povos fari poste. Kiam la ĝardeno estas plena de la ondanta homamaso, la kurteno suprenleviĝos, kaj oni vidos interne surprizita kaj ĝoja familio; — hejmo de burĝo devas esti kiel vitra ŝranko. KONSULO BERNICK (aspekte li volas ion diri, sed turnas sin rapide kaj iras en sian ĉambron.) GRANDKOMERCISTO RUMMEL Do, ni faru la lastan interkonsilon. Kunvenu, sinjoro Krap; Vi devas helpi nin per kelkaj faktaj informaĵoj. (Ĉiuj sinjoroj iras en la ĉambron de la konsulo. _Fraŭlino Hessel_ estas tirinta la kurtenojn antaŭ la fenestrojn, kaj volas ĵus fari la samon pri la kurteno antaŭ la malferma vitra pordo, kiam _Olaf_ venas kuranta desupre malsupren sur la ĝardenan ŝtuparon; li havas plejdon super la ŝultro kaj kunligaĵo en la mano.) FRAŬLINO HESSEL Ho, Dio pardonu vin, knabo, kiel vi timigis min! OLAF (kaŝas la kunligaĵon) Tŝŝ, onklino! FRAŬLINO HESSEL Ĉu vi saltas el la fenestro? Kien vi intencas? OLAF Tŝŝ; diru nenion. Mi volas al onklo Johan; — nur malsupren al la kajo, vi komprenas; — nur diri al li adiaŭ. Bonan nokton, onklino! (Li kuras elen tra la ĝardeno.) FRAŬLINO HESSEL Ho, restu! Olaf — Olaf! (_Johan Tønnesen_ vojaĝvestita, kun ŝultro-valizo, venas singardeme tra la pordo dekstre.) JOHAN TØNNESEN Lona! FRAŬLINO HESSEL (turnas sin) Kio? Ĉu vi revenas? JOHAN TØNNESEN Restas ankoraŭ kelkaj minutoj. Mi devas vidi ŝin ankoraŭ unu fojon. Ni ne povas disiĝi tiel. (_Fraŭlino Bernick_ kaj _Dina_, ambaŭ kun manteloj, kaj la lasta kun malgranda valizo ĉemane, venas de la supera pordo maldekstre.) DINA Al li; al li! FRAŬLINO BERNICK Jes, vi venu al li, Dina! DINA Jen li estas! JOHAN TØNNESEN Dina! DINA Prenu min kun Vi! JOHAN TØNNESEN Kio —! FRAŬLINO HESSEL Vi volas? DINA Jes, prenu min kun Vi! La aliulo skribis al mi, kaj diris, ke ĉi-vespere publikiĝos por ĉiuj homoj — JOHAN TØNNESEN Dina, — Vi ne amas lin? DINA Mi neniam amis tiun homon. Mi ĵetos min en la fundon de la fjordo, se li fariĝos mia fianĉo! Ho, kiel li subpremis min genuen hieraŭ per siaj arogantaj vortoj! Kiel li igis min senti, ke li tiris malestimindan estaĵon supren al si! Mi ne volas plu esti malestimata. Mi volas vojaĝi. Ĉu mi povas sekvi Vin? JOHAN TØNNESEN Jes, jes — kaj mil fojojn jes! DINA Mi ne longe maloportunos Vin. Nur helpu min transen; helpu min per komenca aranĝo — JOHAN TØNNESEN Hura, tio certe aranĝiĝos, Dina! FRAŬLINO HESSEL (montras al la pordo de la konsulo) Tŝŝ; mallaŭte, mallaŭte! JOHAN TØNNESEN Dina, mi portos vin sur la manoj! DINA Tion mi ne permesos. Mi volas porti min mem antaŭen; kaj tie transe mi certe povos. Se mi nur eskapos de ĉi tie. Ho, tiuj sinjorinoj, — Vi tion ne scias, — ankaŭ ili skribis al mi hodiaŭ; ili admonis min aprezi mian feliĉon, kaj eksplikis al mi kian grandanimon li montris. Morgaŭ kaj ĉiujn tagojn ili volas gardi min, por vidi ĉu mi faras min digna al ĉio tio. Mi timas antaŭ tiu ega dececo! JOHAN TØNNESEN Diru al mi, Dina, ĉu estas nur pro tio ke Vi forvojaĝos? Ĉu mi estas nenio por Vi? DINA Jes, Johan, Vi estas por mi pli ol ĉiuj aliaj homoj. JOHAN TØNNESEN Ho Dina —! DINA Ĉiuj ĉi tie diras, ke mi devas malami kaj abomeni Vin; ke estas mia devo; sed mi ne komprenas tion pri devo; mi neniam venos al kompreno de tio. FRAŬLINO HESSEL Vi ankaŭ ne faru, infano! FRAŬLINO BERNICK Ne, vi ne faru; kaj tial vi akompanu lin kiel lia edzino. JOHAN TØNNESEN Jes, jes! FRAŬLINO HESSEL Kion? Nun mi devas kisi vin, Marta! _Tion_ mi ne atendis de _vi_. FRAŬLINO BERNICK Ne, tion mi ja kredas: mi mem tion ne atendis. Sed iam tio devis erupcii en mi. Ho, kiel ni ĉi tie suferas sub mistraktado pere de kutimoj kaj statutoj! Ribelu kontraŭ tio, Dina. Fariĝu lia edzino. Okazu io kio spitas ĉiun tiun kutimon kaj uzon. JOHAN TØNNESEN Kion Vi respondas, Dina? DINA Jes, mi volas esti Via edzino. JOHAN TØNNESEN Dina! DINA Sed unue mi volas labori, fariĝi io mem, kiel Vi tia estas. Mi ne volas esti aĵo, kiu preniĝas. FRAŬLINO HESSEL Jes, ĝuste; tiel estu. JOHAN TØNNESEN Bone; mi atendas kaj esperas — FRAŬLINO HESSEL — kaj gajnos, knabo! Sed nun surŝipen! JOHAN TØNNESEN Jes, surŝipen! Ah, Lona, vi kara fratino, unu vorto; aŭskultu — (Li kondukas ŝin supren al la fono kaj parolas rapide al ŝi.) FRAŬLINO BERNICK Dina, vi feliĉulino, — ke mi rigardu vin, — kisu vin ankoraŭ unu fojon, — la lastan. DINA Ne la lastan; ne, kara amata onklino, ni certe revidiĝos. FRAŬLINO BERNICK Neniam! Promesu tion al mi, Dina, neniam revenu. (kaptas ambaŭ ŝiajn manojn kaj rigardas ŝin) Nun vi iras al la feliĉo, vi amata infano; — trans la maron! Ho, kiom ofte en la lerneja ĉambro mi sopiris tien! Tie certe estas bele; pli granda ĉielo; la nuboj flugas pli alte ol ĉi tie, pli libera aero refreŝigas super la kapoj de la homoj — DINA Ho, onklino Marta, iam vi postsekvos nin. FRAŬLINO BERNICK Mi? Neniam; neniam. Ĉi tie mi havas mian etan vivotaskon, kaj nun mi kredas ke certe mi fariĝos tute plene kio mi devas esti. DINA Mi ne povas imagi disiĝi de vi. FRAŬLINO BERNICK Aĥ, homo disiĝas de multe, Dina. (kisas ŝin) Sed tion vi neniam spertos, dolĉa infano. Promesu al mi fari lin feliĉa. DINA Mi ne volas ion promesi; mi malamas promesi; ĉio devas veni, kiel ĝi povas. FRAŬLINO BERNICK Jes, jes, ĝi ja devas; vi nur restu kiel vi estas, — vera kaj fidela al vi mem. DINA Tion mi volas, onklino. FRAŬLINO HESSEL (kaŝas en la poŝon kelkajn paperojn, kiujn _Johan_ donis al ŝi) Bone, bone, mia kara knabo. Sed nun survoje. JOHAN TØNNESEN Jes, nun ne estas tempo por perdi. Adiaŭ, Lona; dankon pro via amo. Adiaŭ Marta, kaj dankon ankaŭ al vi pro via fidela amikeco. FRAŬLINO BERNICK Adiaŭ, Johan! Adiaŭ, Dina! Kaj feliĉon al vi ĉiujn viajn tagojn! (Ŝi kaj _fraŭlino Hessel_ puŝas ilin al la pordo en la fono. _Johan Tønnesen_ kaj _Dina_ iras malsupren tra la ĝardeno. _Fraŭlino Hessel_ fermas la pordon kaj altiras la kurtenon.) FRAŬLINO HESSEL Nun ni estas solaj, Marta. Vi perdis ŝin kaj mi lin. FRAŬLINO BERNICK Vi — lin? FRAŬLINO HESSEL Ho, mi jam duone perdis lin tie transe. La knabo iris sopirante stari sur propraj piedoj; tial mi kredigis al li, ke mi suferis pro hejmveo. FRAŬLINO BERNICK Tial? Jes, nun mi komprenas kial vi venis. Sed li volas postuli vin reen, Lona. FRAŬLINO HESSEL Maljuna duonfratino, — kio ŝi estu por li nun? — La viroj disŝiras multade ĉirkaŭ si por atingi al la feliĉo. FRAŬLINO BERNICK Foje okazas. FRAŬLINO HESSEL Sed ni kuntenu, Marta. FRAŬLINO BERNICK Ĉu mi povas io esti por vi? FRAŬLINO HESSEL Kiuj pli? Ni du nutropatrinoj, — ĉu ni ne ambaŭ perdis niajn infanojn? Nun ni estas solaj. FRAŬLINO BERNICK Jes, solaj. Kaj tial vi ankaŭ sciu, — mi amis lin pli alte ol kion ajn en la mondo. FRAŬLINO HESSEL Marta! (kaptas ŝian brakon) Ĉu tio estas vero? FRAŬLINO BERNICK La enhavo de mia tuta vivo kuŝas en tiuj vortoj. Mi amis lin kaj atendis lin. Ĉiun someron mi atendis, ke li venus. Kaj jen li venis; — sed li ne vidis min. FRAŬLINO HESSEL Amis lin! Kaj vi mem estis tiu, kiu donis la feliĉon al li en la manon. FRAŬLINO BERNICK Ĉu mi ne donus al li la feliĉon? mi ja amis lin? Jes, mi amis lin. Mia tuta vivo estis vivo por li, ekde kiam li forvojaĝis. Kiun kaŭzon mi havis por la espero, vi pensas? Ho, mi kredas, ke mi tamen havis iun kialon. Sed kiam li revenis, — estis kvazaŭ ĉio estas forviŝita el lia memoro. Li ne vidis min. FRAŬLINO HESSEL Estis Dina, kiu ombris por vi, Marta. FRAŬLINO BERNICK Ja, ke ŝi tion faris. Je lia forvojaĝo ni estis samaĝuloj; kiam mi revidis lin, — aĥ, tiu terura momento, — jen mi komprenis, ke mi estas dek jarojn pli aĝa ol li. Li estis vivinta ekstere en la vibranta sunlumo kaj suĉanta junecon kaj sanon el ĉiu spiro; kaj ĉi ene mi sidis dume ŝpinante kaj ŝpinante — FRAŬLINO HESSEL — la fadenon de lia feliĉo, Marta. FRAŬLINO BERNICK Jes, estis oro, kion mi ŝpinis. Neniun amarecon! Ĉu ne, Lona, ni estis por li du bonaj fratinoj? FRAŬLINO HESSEL (ĉirkaŭbrakas ŝin) Marta! (_Konsulo Bernick_ elvenas de sia ĉambro.) KONSULO BERNICK (al la sinjoroj tie ene) Jes, jes, estru pri la tuto, kiel vi volas. Kiam la tempo venos, mi certe — (fermas la pordon) Aĥ, ĉu vi jen? Aŭskultu, Marta, vi devas iomete ŝanĝi vestaĵojn. Kaj diru al Betty, ke ŝi faru la samon. Mi ne deziras ian pompon, kompreneble; nur beletan kun hejmeca fasono. Sed vi devas rapidiĝi. FRAŬLINO HESSEL Kaj feliĉa, gaja mieno, Marta; ĝojajn okulojn vi devas briligi. KONSULO BERNICK Ankaŭ Olaf malsupren venu; mi volas havi lin flanke de mi. FRAŬLINO HESSEL Hm; Olaf — FRAŬLINO BERNICK Mi diros al Betty. (Ŝi eliras tra la plej supra pordo maldekstre.) FRAŬLINO HESSEL Ja, nun estas do la granda solena momento veninta. KONSULO BERNICK (kiu maltrankvila iras tien kaj reen) Jes, ĝi tiel estas. FRAŬLINO HESSEL En tia momento viro devas senti sin fiera kaj feliĉa, mi opinias. KONSULO BERNICK (rigardas ŝin) Hm! FRAŬLINO HESSEL La tuta urbo ja iluminiĝos, mi aŭdas. KONSULO BERNICK Jes, ili ekpensis tiaĵon. FRAŬLINO HESSEL Ĉiuj asocioj sin prezenos kun siaj standardoj. Via nomo lumos en fajro-literoj. Ĉi-nokte oni telegrafos al ĉiuj partoj de la lando: “Ĉirkaŭata de sia feliĉa familio konsulo Bernick hodiaŭ ricevis la omaĝon de siaj kuncivitanoj, kiel unu el la kolonoj de la socio”. KONSULO BERNICK Tio okazos; kaj oni krios hura ekstere, kaj la amaso salute vokos min al la pordo tie, kaj mi fariĝos devigata klini min kaj danki. FRAŬLINO HESSEL Nu, _devigata_ al tio — KONSULO BERNICK Ĉu vi opinias, ke mi sentas min feliĉa en ĉi tiu momento? FRAŬLINO HESSEL Ne, _mi_ ne kredas, ke vi povas senti vin tiel tute feliĉa. KONSULO BERNICK Lona, vi malestimas min. FRAŬLINO HESSEL Ankoraŭ ne. KONSULO BERNICK Vi eĉ ne rajtas tion. Ne rajtas _malestimi_ min! — Lona, vi ne povas imagi, kiel nedireble soleca mi staras ĉi tie en jena kuntirita, kripligita socio, — kiel mi jaron post jaro devis redukti mian postulon pri tute plenumiĝa vivotasko. Tio kion mi plenumis, kvankam multspeca ĝi tamen aspektas! Pecaĵoj, — okupetaĵoj. Sed aliaĵon aŭ ion pli oni ne toleras ĉi tie. Se mi volus iri paŝon antaŭ la sentoj kaj la opinio, kiuj je tiu tempo estis reganta, estus finite pri mia potenco. Ĉu vi scias, kio ni estas, ni, kiuj estas konsiderataj la kolonoj de la socio? Ni estas la laboriloj de la socio, ne pli, ne malpli. FRAŬLINO HESSEL Kial vi tion vidas nur nun? KONSULO BERNICK Ĉar mi lastatempe multe pripensis, — post kiam vi revenis, — kaj pleje ĉi tiun vesperon. — Ho Lona, kial mi ne konis vin profunde tiam — en la pasintaj tagoj. FRAŬLINO HESSEL Kio sekve? KONSULO BERNICK Neniam mi tiam rezignus pri vi; kaj se mi estus vin havinta, mi ne starus, kie mi nun staras. FRAŬLINO HESSEL Kaj ĉu vi ne pensas pri tio, kio _ŝi_ estus povinta fariĝi por vi, ŝi, kiun vi elektis en mia loko? KONSULO BERNICK Mi almenaŭ scias, ke ŝi nenio fariĝis por mi el tio, kion mi bezonis. FRAŬLINO HESSEL Ĉar vi neniam dividis vian vivotaskon kun ŝi; ĉar vi neniam starigis ŝin libera kaj vera en sia rilato al vi; ĉar vi igas ŝin iri ĉi tie faladante sub la riproĉo pro la honto, kiun vi amasigis sur ŝiajn proksimulojn. KONSULO BERNICK Ja, ja, ja; ĉio devenas de la mensogo kaj malhonesteco. FRAŬLINO HESSEL Kaj kial vi ne rompas kun tiu mensogo kaj malhonesteco? KONSULO BERNICK Nun? Nun tio estas tro malfrue, Lona. FRAŬLINO HESSEL Karsten, diru al mi, kian kontenton tiu ĉi ŝajno kaj trompo donas al vi. KONSULO BERNICK Al mi donas ĝi nenion. Mi pereos kiel tuta ĉi tiu mizerigita socio. Sed elkreskos parencaro post ni; estas por mia filo, ke mi laboras; estas por _li_, ke mi adaptigas vivotaskon. Venos tempo, kiam enspiriĝos vero en la socian vivon, kaj sur ĝi li fondos pli feliĉan estadon ol tiun de sia patro. FRAŬLINO HESSEL Kun mensogo por fundamento? Pripensu kion vi donos al via filo herede. KONSULO BERNICK (en subpremita malespero) Mi donas al li mil fojojn da pli malbona heredo ol vi scias. Sed iam tamen la kondamno devas cedi. Kaj tamen, tamen — (ekkriante) Kiel vi povis akumuli ĉion tion sur mian kapon! Sed nun tio jam okazis. Nun mi devas antaŭen. Vi _ne sukcesu_ frakasi min! (_Hilmar Tønnesen_, kun malferma bileto en la mano, envenas rapide kaj eturdite de dekstre.) HILMAR TØNNESEN Sed tio ĉi ja estas —. Betty, Betty! KONSULO BERNICK Kio nun? Ĉu ili jam venas? HILMAR TØNNESEN Ne, ne; sed mi nepre devas paroli kun iu — (Li eliras tra la supera pordo maldekstre.) FRAŬLINO HESSEL Karsten; vi parolas kvazaŭ ni venis por frakasi vin. Permesu do al mi diri, el kia erco li estas, ĉi tiu perdita filo, kiun via morala socio evitas kvazaŭ iun pestinfektitan. Li povas senesti de vi, ĉar nun li estas forvojaĝinta. KONSULO BERNICK Sed li revenos — FRAŬLINO HESSEL Johan neniam revenos. Li forvojaĝis por ĉiam, kaj Dina kunvojaĝis. KONSULO BERNICK Ne revenos? Kaj Dina kunvojaĝis kun li? FRAŬLINO HESSEL Jes, por fariĝi lia edzino. Tiel tiuj du frapas la vizaĝon de via deca socio, kiel mi iam — nu! KONSULO BERNICK Forvojaĝis; — ankaŭ ŝi — kun “Indian Girl” —! FRAŬLINO HESSEL Ne; tian karan kargon li ne kuraĝis konfidi al tiu malmorala bando. Johan kaj Dina forvojaĝas per “La Palmo”. KONSULO BERNICK Aĥ! Kaj do — senutile — (iras rapide kaj malferme tiras la pordon al sia ĉambro kaj krias enen) Krap, haltigu “Indian Girl”; ĝi ne devas forveli ĉi-vespere! PLENRAJTIGITO KRAP (interne) “Indian Girl” jam velas surmare, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK (fermas la pordon kaj diras senforte) Tro malfrue, — kaj senutile — FRAŬLINO HESSEL Kion vi aludas? KONSULO BERNICK Nenion, nenion. Foriru de mi —! FRAŬLINO HESSEL Hm; vidu jen, Karsten. Johan dirigas al vi, ke li konfidas al mi la nomon kaj famon, kiun li iam pruntedonis al vi, kaj ankaŭ _tiun_, kiun vi rabis de li, dum li estis for. Johan silentas; kaj mi povas agi kaj pretendi en tiu afero, kiel plaĉas al mi. Vidu, jen mi tenas viajn du leterojn en mia mano. KONSULO BERNICK Vi havas ilin! Kaj nun — nun vi volas — jam ĉi-vespere, — eble kiam la standarda procesio — FRAŬLINO HESSEL Mi ne revenis hejmen por riveli vin, sed por tremigi vin tiel, ke vi libervole parolu. Mi ne sukcesis. Do restu staranta en la mensogo. Jen vidu; mi ŝiras viajn leterojn en pecojn. Prenu la pecojn; jen vi havas ilin. Nun estas nenio, kio atestas kontraŭ vi, Karsten. Nun vi estas sekura; estu nun ankaŭ feliĉa, — se vi povos. KONSULO BERNICK (traskuita) Lona, — kial vi tion ĉi ne pli frue faris! Nun estas tro malfrue; nun la tuta vivo estas perdita por mi; mi ne povas daŭrigi mian vivon post tiu ĉi tago. FRAŬLINO HESSEL Kio estas okazinta? KONSULO BERNICK Ne demandu. — Sed tamen mi _devas_ vivi! Mi _volas_ vivi — por Olaf. Li restarigos ĉion kaj ĉion rebonigos — FRAŬLINO HESSEL Karsten —! (_Hilmar Tønnesen_ rapide revenas) HILMAR TØNNESEN Neniu trovebla; for; eĉ ne Betty! KONSULO BERNICK Kio estas al vi? HILMAR TØNNESEN Mi ne kuraĝas diri. KONSULO BERNICK Kio estas? Vi nepre diru al mi! HILMAR TØNNESEN Nu do; Olaf forkuris kun “Indian Girl”. KONSULO BERNICK (ŝanceliĝas malantaŭen) Olaf — kun “Indian Girl”! Ne, ne! FRAŬLINO HESSEL Jes, li estas! Nun mi komprenas —; mi vidis lin saltanta tra la fenestro. KONSULO BERNICK (ĉe la pordo de sia ĉambro krianta senespere) Krap, haltigu “Indian Girl” por kiu ajn prezo! PLENRAJTIGITO KRAP (elvenas) Neeblas, sinjoro konsulo. Kiel Vi povas imagi al Vi —? KONSULO BERNICK Ni devas haltigi ĝin; Olaf estas surŝipe! PLENRAJTIGITO KRAP Kion vi diras! GRANDKOMERCISTO RUMMEL (elvenas) Olaf forkurinta? Neeblas! KOMERCISTO SANDSTAD (venas) Li resendiĝos per la piloto, sinjoro konsulo. HILMAR TØNNESEN Ne, ne; li skribis al mi; (montras la bileton) Li skribas, ke li kaŝos sin en la kargo, ĝis ili estos sur libera maro. KONSULO BERNICK Mi neniam plu vidos lin! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ho, kia babilaĵo; forta kaj bona ŝipo, nove riparita — KOMERCISTO VIGELAND (kiu ankaŭ elvenis) — de Via propra ŝipfarejo, sinjoro konsulo! KONSULO BERNICK Mi neniam plu revidos lin, mi diras. Mi perdis lin, Lona, kaj — nun mi vidas — ke mi neniam posedis lin. (aŭskultas) Kio estas tio? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Muziko. Nun venas la standardprocesio. KONSULO BERNICK Mi ne povas, mi ne volas akcepti iun! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Pri kio vi pensas? Tute ne eblas. KOMERCISTO SANDSTAD Neeblas, sinjoro konsulo; pripensu tion, kio estas por vi endanĝerigita. KONSULO BERNICK Kiom tio nun valoras por mi? Por kiu mi nun laboru? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ĉu tiel vi povu demandi? Vi ja havas nin kaj la socio. KOMERCISTO VIGELAND Jes, vera vorto. KOMERCISTO SANDSTAD Kaj la konsulo do ne forgesas, ke ni — (_Fraŭlino Bernick_ venas tra la pordo maldekstra supre. La muziko aŭdiĝas mallaŭte, fore malsupre en la strato.) FRAŬLINO BERNICK Nun venas la procesio; sed Betty ne estas hejme; mi ne komprenas kie ŝi — KONSULO BERNICK Ne hejme! Jen vi vidas, Lona; neniun subtenon, nek en ĝojo, nek en aflikto. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Fortiru la kurtenojn! Venu min helpi, sinjoro Krap. Venu ankaŭ vi, sinjoro Sandstad. Bedaŭrinda afero, ke la familio ĝuste nun estas disigita; tute kontraŭ la programo. (La kurtenoj fortiriĝas de la fenestroj kaj la pordo. Oni vidas la tutan straton iluminata. Sur la domo transstrata estas granda tralumaĵo kun la enskribo: “Vivu Karsten Bernick, la kolono de nia socio!”.) KONSULO BERNICK (paŝas malantaŭen eviteme) For tio ĉi! Mi ne volas vidi tion! Estingu, estingu! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Respekte demandite, ĉu vi ne estas tute prudenta? FRAŬLINO BERNICK Kio estas al li, Lona? FRAŬLINO HESSEL Tŝŝ! (parolas mallaŭte kun ŝi) KONSULO BERNICK For tiu mokanta enskribo, mi diras! Ĉu vi ne vidas, ke ĉiuj tiuj lumoj elŝovas la langon al ni? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ne, nun mi devas konfesi — KONSULO BERNICK Ho, kion vi komprenas —! Sed mi, mi —! Ĉio tio estas lumo en kadavrejo! PLENRAJTIGITO KRAP Hm! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ne, sed haltu nun, — vi tro afliktiĝas. KOMERCISTO SANDSTAD La knabo faros vojaĝon trans la Atlantiko, kaj jen vi havos lin reen. KOMERCISTO VIGELAND Fidu al la mano de la ĉiopotenculo, sinjoro konsulo. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Kaj al la ŝipo, Bernick; ĝi ja ne estas subakviĝinda, mi scias. PLENRAJTIGITO KRAP Hm — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Jes, se estus unu el tiuj naĝantaj kadavrokestoj, pri kiuj oni aŭdas en la grandaj socioj — KONSULO BERNICK Mi sentas miajn harojn griziĝi en ĉi tiu momento. (_Sinjorino Bernick_, kun granda ŝalo super la kapo, envenas tra la ĝardena pordo.) SINJORINO BERNICK Karsten, Karsten, ĉu vi scias —? KONSULO BERNICK Jes, mi scias —; sed vi, — vi, kiu nenion vidas, — vi, kiu ne havas patrinan okulon por li —! SINJORINO BERNICK Ho, aŭskultu do —! KONSULO BERNICK Kial vi ne atentis pri li? Nun mi perdis lin. Redonu lin al mi, se vi povas. SINJORINO BERNICK Jes, mi povas; mi havas lin! KONSULO BERNICK Vi havas lin! LA SINJOROJ Ah! HILMAR TØNNESEN Nu, tion mi ja pensis. FRAŬLINO BERNICK Vi ricevis lin reen, Karsten! FRAŬLINO HESSEL Jes, nun ankaŭ gajnu lin. KONSULO BERNICK Vi havas lin! Ĉu estas vero, kion vi diras? Kie li estas? SINJORINO BERNICK Tion vi ne scios, antaŭ ol vi estos lin pardoninta. KONSULO BERNICK Ho ĉu, pardonis —! Sed kiel vi sciiĝis —? SINJORINO BERNICK Ĉu vi ne kredas, ke patrino vidas? Mi estis en morta timo por ke vi ion scius. Kelkaj vortoj kiujn li hazarde ekdiris hieraŭ —; kaj ĉar lia ĉambro estis malplena, kaj dorsosako kaj vestaĵoj estis for — KONSULO BERNICK Jes, jes —? SINJORINO BERNICK Mi kuris; trovis Aŭne; ni elvelis en lia velboato; la usona ŝipo estis ekvelonta. Dank' al Dio ke ni venis en ĝusta tempo, — grimpis surŝipen, — serĉis en la holdo, — trovis lin. Ho, Karsten, vi ne devas puni lin! KONSULO BERNICK Betty! SINJORINO BERNICK Kaj ankaŭ ne Aŭne! KONSULO BERNICK Aŭne? Kion vi scias pri li? Ĉu “Indian Girl” denove estas velanta? SINJORINO BERNICK Ne, tio ja estas la afero — KONSULO BERNICK Diru, diru! SINJORINO BERNICK Aŭne estis same skuata kiel mi; la serĉo daŭris; mallumiĝis, kaj la piloto protestis; kaj jen Aŭne kuraĝis — en via nomo — KONSULO BERNICK Nu? SINJORINO BERNICK Haltigi la ŝipon ĝis morgaŭ. PLENRAJTIGITO KRAP Hm — KONSULO BERNICK Ho, kia nedirebla feliĉo! SINJORINO BERNICK Vi ne estas kolera? KONSULO BERNICK Ho, kia supermezuro de feliĉo, Betty! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Vi do estas tro konscienca. HILMAR TØNNESEN Jes, tuj kiam estas pri eta batalo kun la elementoj, ja — uf! PLENRAJTIGITO KRAP (supre ĉe la fenestroj) Nun la procesio venas tra la ĝardena pordo, sinjoro konsulo. KONSULO BERNICK Jes, nun ili povas veni. GRANDKOMERCISTO RUMMEL La tuta ĝardeno pleniĝas de homoj. KOMERCISTO SANDSTAD La tuta strato estas plenŝtopita. GRANDKOMERCISTO RUMMEL La tuta urbo estas surpiede, Bernick. Tio ĉi vere estas ardiga momento. KOMERCISTO VIGELAND Ni prenu tion per humila animo, sinjoro Rummel. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ĉiuj standardoj estas kunportataj. Kia procesio! Jen la festkomitato kun adjunkto Rørlund antaŭe. KONSULO BERNICK Ke ili venu, mi diras! GRANDKOMERCISTO RUMMEL Sed aŭskultu; la skuita animstato, en kiu vi estas — KONSULO BERNICK Kiel? GRANDKOMERCISTO RUMMEL Mi ne estos neinklina preni la vorton en via nomo. KONSULO BERNICK Ne dankon; ĉi-vespere mi mem parolos. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Sed ĉu vi ankaŭ scias, kion vi devas diri? KONSULO BERNICK Jes, fidu min, Rummel, — nun mi scias, kion mi devas diri. (La muziko dumtempe ĉesis. La ĝardena pordo malfermiĝas. _Adjunkto Rørlund_ antaŭanta la festkomitaton entretas, akompanata de _kelkaj dungitaj servistoj_, kiuj portas kovritan korbon. Post ili venas _la burĝoj de la urbo_ el ĉiuj tavoloj, tiom kiom trovas lokon en la salono. Senfina nombro da standardoj kaj flagoj vidiĝas ekstere en la ĝardeno kaj sur la strato.) ADJUNKTO RØRLUND Alte estimata sinjoro konsulo! Mi vidas el la surprizo, kiu pentriĝas en via vizaĝo, ke ni ĉi tie kiel neatenditaj gastoj ŝovas nin enen al vi en vian feliĉan familian rondon, en vian pacan hejmon, ĉirkaŭita de honestaj kaj agemaj amikoj kaj kuncivitanoj. Sed estis por ni kora bezono porti al vi nian saluton. Ne estas la unua fojo, ke tiaĵo okazas, tamen la unua fojo en tia vasta mezuro. Ni multfoje portis al Vi nian dankon pro la ampleksa morala fundamento, sur kiu Vi, tiel dirite, konstruis nian socion. Ĉi tiun fojon ni salutas Vin ĉefe kiel la klarvidan, senlacan, neegoisman, eĉ memoferan kuncivitanon, kiu kaptis la iniciativon por entrepreno, kiu laŭ la opinio de ĉiuj spertuloj donos potencan antaŭenpuŝon al la prospero kaj bonstato de tiu ĉi socio. VOĈOJ INTER LA AMASO Bravo, bravo! ADJUNKTO RØRLUND Sinjoro konsulo, dum vico da jaroj vi donis brilan ekzemplon al nia urbo. Ĉi tie mi ne parolas pri via modela familia vivo, ankaŭ ne pri Via senmakula morala konduto entute. Tiaĵoj estu referencitaj al la sekreta ĉambreto kaj ne al la festsalono! Sed mi parolas pri via burĝa aktiveco, tia, kia ĝi kuŝas malferma al ĉiuj okuloj. Bone ekipitaj ŝipoj velas el viaj ŝipfarejoj, kaj montras la flagon sur la plej foraj maroj. Multnombra kaj feliĉa laboristaro estimas vin kiel patron. Vokante al vivo novajn profesiajn branĉojn vi fondis la bonfarton de centoj da familioj. Per aliaj vortoj — Vi estas la fundamenta kolono de tiu ĉi socio en eminenta signifo. VOĈOJ Aŭskultu, aŭskultu, bravo! ADJUNKTO RØRLUND Kaj ĝuste ĉi tiu malegoisma aspekto, kiu karakterizas ĉiun vian konduton, estas tio, kio impresas tiel nedireble bonfare, precipe en ĉi tiuj tempoj. Vi nun estas havigonta al ni — jes, mi ne hezitas mencii la vorton prozaĵe kaj rekte — fervojon. MULTAJ VOĈOJ Bravo! Bravo! ADJUNKTO RØRLUND Sed tiu entrepreno aspekte renkontas malfacilaĵojn, precipe diktitajn de malvastaj egoismaj celoj. VOĈOJ Aŭskultu; aŭskultu! ADJUNKTO RØRLUND Ne restis ja nesciate, ke certaj individoj, kiuj ne apartenas al nia socio, estas antaŭvenintaj al la laboremaj burĝoj de nia loko, kaj ekposediĝis de certaj avantaĝoj, kiuj rajte venus profite al nia propra urbo. VOĈOJ Jes, jes! Aŭskultu! ADJUNKTO RØRLUND Tiu bedaŭrinda fakto estas kompreneble veninta al Via scio, sinjoro konsulo. Sed tamen ne malpli vi persiste daŭrigas vian entreprenon, bone sciante, ke ŝtatano ne nur atentu pri sia propra komunumo. DIVERSAJ VOĈOJ Hm! Ne; ne! Jes; jes! ADJUNKTO RØRLUND Do estas la homo kiel burĝo en la ŝtato, — la viro kiel li estu kaj devas esti, — al kiu ni ĉi-vespere en vi salutu. Ke via entrepreno fariĝu al vera kaj daŭra prospero por tiu ĉi socio! La fervojo certe povos fariĝi vojo per kiu ni riskos alkonduki ruinigajn elementojn de ekstere, sed ankaŭ fariĝi vojo, kiu rapide kvitigas nin pri ili. Kaj de fiaj elementoj de ekstere ni ja ne povas, eĉ nun, teni nin liberaj. Sed ke ni ĝuste nun ĉi tiun festenan vesperon, post kio la onidiro sciigas, sukcese kaj pli rapide ol atendite, kvitiĝis de tiaj elementoj — VOĈOJ Tŝŝ! Tŝŝ! ADJUNKTO RØRLUND — tion mi prenas kiel feliĉa antaŭdiro por la entrepreno. Ke mi tuŝas tiun punkton ĉi _tie_, montras ke ni troviĝas en domo, kie la etika postulo metiĝas pli alten ol la familia ligo. VOĈOJ Aŭskultu! Bravo! KONSULO BERNICK (samtempe) Permesu al mi — ADJUNKTO RØRLUND Nur malmultaj vortoj ankoraŭ, sinjoro konsulo. Kion vi plenumis en ĉi tiu komunumo, vi certe ne plenumis kun la subintenco, ke vi mem el ĝi tirus realan avantaĝon. Sed etan signon de la rekonado de viaj kuncivitanoj vi do ne rifuzos, kaj tion ja absolute ne en tiu ĉi grava momento, kiam ni, laŭ la certigo de spertaj homoj, staras ĉe la komenco de nova tempo. MULTAJ VOĈOJ Bravo! Aŭskultu! Aŭskultu! (Li donas al la dungitaj servistoj signon; ili alportas la korbon pli proksimen; la membroj de la festkomitato dum tio, kio sekvas, elprenas kaj prezentas la aĵojn pri kiuj paroliĝos.) ADJUNKTO RØRLUND Nun estas do por ni la tasko prezenti al Vi arĝentan kafoservicon. Ke ĝi beligu Vian tablon, kiam ni estontece kiel tiom ofte antaŭe, kolektiĝos en tiu ĉi gastama domo. Kaj ankaŭ Vin, miaj sinjoroj, kiuj tiel prete asistis al nia plej elstara civitano, ni petas akcepti etan memoraĵon. Tiu ĉi arĝenta pokalo estas por Vi, grandkomercisto Rummel. Vi ofte, en elokventaj vortoj, sub la tintado de pokaloj defendis la burĝajn interesojn de tiu ĉi socio; ke vi ofte trovu indajn okazaĵojn por levi kaj malplenigi ĉi tiun pokalon. — Al Vi, sinjoro komercisto Sandstad, mi transdonas tiun ĉi albumon kun fotografaĵoj de kuncivitanoj. Via konata kaj rekonata humaneco metis vin en tiun agrablan staton nombri amikojn ene en ĉiuj partioj en la socio. — Kaj al Vi, sinjoro komercisto Vigeland, por ornamaĵo en via sekreta ĉambreto, mi povas prezenti tiun ĉi doman predikaron sur veleno kaj en luksa bindo. Dum la maturiganta influo de la jaroj vi atingis al serioza vivkoncepto; Via agado en la ĉiutagaĵoj dum vico da jaroj estis purigita kaj nobeligita de la penso pri tio pli alta kaj pri tio transa. (turnas sin al la amaso) Kaj per tio ĉi, miaj amikoj, vivuon por konsulo Bernick kaj liaj kunbatalantoj! Vivuon por la kolonoj de nia socio! LA TUTA KUNVENARO Vivu konsulo Bernick! Vivu la kolonoj de la socio! Hura, hura, hura! FRAŬLINO HESSEL Bonfeliĉon, bofrato! (Atendoplena silento.) KONSULO BERNICK (komencas serioze kaj malrapide) Miaj kuncivitanoj, — per via prezidanto diriĝis, ke ni staras antaŭ la komenco de nova tempo, — kaj mi esperas ke fariĝos tiel. Sed se tio okazu, ni devas proprigi al ni la veron, — la veron, kiu ĝis ĉi-vespere, ĝenerale kaj en ĉiuj rilatoj, estis sendoma en tiu ĉi socio. (Surprizo inter la ĉirkaŭstarantoj.) KONSULO BERNICK Mi devas nun komenci refutante la laŭdvortojn, per kiuj Vi, adjunkto, laŭ kutimo kaj uzo ĉe tiaj okazaĵoj, superŝutis min. Mi ne meritas ilin; ĉar ĝis hodiaŭ mi ne estis iu malegoisma viro. Eĉ se mi ne ĉiam aspiris monan avantaĝon, mi tamen estas konscia, ke avido kaj deziro al potenco, influo, prestiĝo estis la motiva potenco en la plimulto de miaj agoj. GRANDKOMERCISTO RUMMEL (duonlaŭte) Kio nun? KONSULO BERNICK Vidalvide al miaj samburĝanoj mi ne riproĉas min; ĉar mi kuraĝas ekstari en la antaŭa linio inter la plej lertaj ĉi tie ĉe ni. MULTAJ VOĈOJ Jes, jes, jes! KONSULO BERNICK Sed tio, pro kio mi riproĉas min mem estas, ke mi ofte pro malforteco agis inside, ĉar mi konis kaj timis la emon de nia socio videti malpurajn motivojn malantaŭ ĉio, kion homo ĉi tie entreprenas. Kaj nun mi venas al la punkto, kiu koncernas tion ĉi. GRANDKOMERCISTO RUMMEL (maltrankvila) Hm — hm! KONSULO BERNICK Disvastiĝas onidiroj pri grandaj aĉetoj de bienoj supre en la lando. Tiujn bienojn mi aĉetis, ĉiujn, mi sola. DUONLAŬTAJ VOĈOJ Kion li diras? La konsulo? Konsulo Bernick? KONSULO BERNICK Ĝis nun ili estas en mia mano. Kompreneble mi konfidis min al miaj kunlaborantoj, la sinjoroj Rummel, Vigeland kaj Sandstad, kaj ni samopiniis pri — GRANDKOMERCISTO RUMMEL Ne estas vero! Pruvo — pruvo —! KOMERCISTO VIGELAND Ni ne samopiniis pri io ajn! KOMERCISTO SANDSTAD Ne, nun mi do devas diri — KONSULO BERNICK Estas tute ĝuste; ni ankoraŭ ne samopiniis pri tio, kion mi volis mencii. Sed mi certe esperas, ke la tri sinjoroj akordiĝos kun mi, kiam mi rakontos, ke mi ĉi-vespere samopiniis kun mi mem, ke ĉi tiuj bienoj ofertiĝos al ĝenerala mendo de akcioj; kiu ajn kiu volas, povas preni parton en ili. MULTAJ VOĈOJ Hura! Vivu konsulo Bernick! GRANDKOMERCISTO RUMMEL (mallaŭte al _konsulo Bernick_) Kia fia perfido —! KOMERCISTO SANDSTAD (same) Do trompis nin —! KOMERCISTO VIGELAND Nu, do la diablo ŝiru —! Ho kruco, kion mi estas diranta? LA AMASO (ekstere) Hura, hura, hura! KONSULO BERNICK Silenton, miaj sinjoroj. Mi ne meritas ĉi tiun saluton; ĉar tio, kion mi nun decidis, ne estis de komence mia intenco. Mia intenco estis rezervi ĉion por mi mem, kaj mi daŭre havas la opinion, ke ĉi tiuj bienoj plej bone estos utiligataj, se ili restos kune en unu mano. Sed oni povas elekti. Se oni tion deziras, mi estas preta administri ilin laŭ plej bona juĝo. VOĈOJ Jes! Jes! Jes! KONSULO BERNICK Sed unue miaj kuncivitanoj devas koni min ĝisfunde. Ke ĉiu opulo esploru sin mem, kaj ke tio estu decidita, ke ekde ĉi-vespere komenciĝas nova tempo. La malnova, kun sia ŝminkaĵo, kun sia hipokriteco kaj sia falso, kun sia mensoga dececo kaj siaj mizeraj konsideroj, staru por ni kiel muzeo, malferma por instruo; kaj al ĉi tiu muzeo ni donacas, — ĉu ne, miaj sinjoroj? — la kafoservicon, la pokalon kaj la albumon kaj la dompredikaron sur veleno kaj en luksa bindaĵo. GRANDKOMERCISTO RUMMEL Jes, kompreneble. KOMERCISTO VIGELAND (murmuras) Ĉar Vi prenis la aliaĵojn, do — KOMERCISTO SANDSTAD Bonvolu. KONSULO BERNICK Kaj nun la ĉefa reguligo kun mia socio. Diriĝis ke fiaj elementoj forlasis nin ĉi-vespere. Mi povas aldoni, kion oni ne scias: La viro al kiu celiĝas, ne forvojaĝis sola; lin akompanis por fariĝi lia edzino — FRAŬLINO HESSEL (laŭte) Dina Dorf! ADJUNKTO RØRLUND Ĉu! SINJORINO BERNICK Kion vi diras! (granda moviĝo) ADJUNKTO RØRLUND Fuĝis? Forkurinta — kun _li!_ Neeblas! KONSULO BERNICK Por fariĝi lia edzino, sinjoro adjunkto. Kaj mi aldonas pli. (mallaŭte) Betty, regu vin, kaj portu tion, kio nun venas. (laŭte) Mi diras: Levu la ĉapelon por tiu viro; ĉar li grandanime prenis la pekon de aliulo sur sin. Miaj samcivitanoj, mi volas penetri el la malvero; ĝi estis preta venenigi ĉiun opan fibron en mi. Vi sciu ĉion. _Mi_ estis antaŭ dek kvin jaroj la kulpulo. SINJORINO BERNICK (malrapide kaj treme) Karsten! FRAŬLINO BERNICK (same) Aĥ, Johan —! FRAŬLINO HESSEL Jen vi fine revenkis vin mem! (Konsternita surprizo inter la ĉeestantaro.) KONSULO BERNICK Jes, miaj samcivitanoj, mi estis la kulpulo, kaj li forvojaĝis. La malicajn kaj malverajn onidirojn, kiuj poste disvastiĝis, ne povas homa potenco kontraŭ-pruvi. Sed pro tio mi ne kuraĝas plendi. Antaŭ dek kvin jaroj mi altiĝis pere de tiuj onidiroj; se mi nun pro ili falu, pri tio ĉiu ajn konsideru en si mem. ADJUNKTO RØRLUND Kia fulma frapo! La elstarulo de la urbo —! (mallaŭte al _sinjorino Bernick_) Ho, kiel mi bedaŭras vin, sinjorino! HILMAR TØNNESEN Kia konfeso! Nu, jen mi diru —! KONSULO BERNICK Sed neniu decido ĉi-vespere. Mi petas ĉiu ajn iri al la sia, — pripensi, — rigardi en si mem. Kiam trankvilo regas la animojn, montriĝos, ĉu mi perdis aŭ gajnis parolante. Adiaŭ! Mi ankoraŭ havas multon, multon por penti; sed tio koncernas nur mian konsciencon. Bonan nokton! For la festa luksaĵo. Tion ni ĉiuj sentas, ke tiaĵo ne havas sian ĝustan lokon ĉi tie. ADJUNKTO RØRLUND Certe ne. (mallaŭte al _sinjorino Bernick_) Forkurinta! Ŝi do estis al mi tute maldigna. (duonlaŭte al la festkomitato) Jes, miaj sinjoroj, post tio ĉi mi opinias, ke plej bone estas, ke ni foriru en kompleta silento. HILMAR TØNNESEN Kiel oni de nun povu teni alte la standardon de la ideo, tio —. Uf! (La informo intertempe iris flustre de buŝo al buŝo. Ĉiuj partoprenantoj en la standarda procesio foriras tra la ĝardeno. _Rummel, Sandstad_ kaj _Vigeland_ foriras dum vigla, sed mallaŭta disputo. _Hilmar Tønnesen_ ŝteliras elen dekstre. En silento restas en la salono _konsulo Bernick, sinjorino Bernick, fraŭlino Bernick, fraŭlino Hessel_ kaj _plenrajtigito Krap_.) KONSULO BERNICK Betty, ĉu vi havas pardonon por mi? SINJORINO BERNICK (rigardas lin ridete) Sciu, Karsten, ke nun vi malfermis por mi la plej ĝojan esperon dum multaj jaroj! KONSULO BERNICK Kiel —? SINJORINO BERNICK Dum multaj jaroj mi kredis, ke mi iam posedis vin, sed poste perdis vin. Nun mi scias, ke mi neniam posedis vin; sed mi gajnu vin. KONSULO BERNICK (ĉirkaŭbrakas ŝin) Ho, Betty, vi jam _gajnis_ min! Tra Lona mi unue lernis koni vin. Sed nun Olaf venu. SINJORINO BERNICK Jes, nun vi ricevu lin. — Sinjoro Krap —! (Ŝi parolas mallaŭte kun li en la fono. Li eliras tra la ĝardena pordo. Dum tio kio sekvas estingiĝas laŭvice ĉiuj tralumaĵoj kaj lumoj en la domoj.) KONSULO BERNICK (mallaŭte) Dankon, Lona, vi savis la plej bonan en mi — kaj por mi. FRAŬLINO HESSEL Ĉu ion alian mi volis? KONSULO BERNICK Nu ĉu, — aŭ ĉu ne? Mi ne tute komprenas vin. FRAŬLINO HESSEL Hm — KONSULO BERNICK Do ne malamo? Ne venĝo? Kial vi do revenis transen? FRAŬLINO HESSEL Malnova amikeco ne rustas. KONSULO BERNICK Lona! FRAŬLINO HESSEL Kiam Johan rakontis al mi tion pri la mensogo, mi ĵuris en mi mem: La heroo de mia juneco staru libera kaj vera. KONSULO BERNICK Ho, kiom malmulte mi mizera homo meritis tion de vi! FRAŬLINO HESSEL Jes, se ni virinoj demandus pri la gajno, Karsten —! (_Ŝipkonstruisto Aŭne_ venas kun _Olaf_ de la ĝardeno.) KONSULO BERNICK (al li renkonte) Olaf! OLAF Patro, mi promesas, ke mi neniam plu — KONSULO BERNICK Forkuros? OLAF Jes, jes, tion mi promesas al vi, patro. KONSULO BERNICK Kaj mi promesas al vi, ke vi neniam ekhavos kaŭzon por tio. De nun vi kresku, ne kiel heredanto de _mia_ vivotasko, sed kiel tiu, kiu mem havas vivotaskon atendanta. OLAF Kaj ĉu mi ankaŭ rajtas fariĝi, kion mi volas? KONSULO BERNICK Jes vi rajtas. OLAF Dankon. Do mi ne volas fariĝi kolono de la socio. KONSULO BERNICK Nu? Kial ne? OLAF Ne, ĉar mi kredas, ke tio estas vere teda. KONSULO BERNICK Vi fariĝu vi mem, Olaf; kaj la sekvo iru kiel ĝi povas. — Kaj Vi, Aŭne — ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Mi scias, sinjoro konsulo; mi havas mian maldungon. KONSULO BERNICK Ni daŭrigos kune, Aŭne; kaj pardonu al mi — ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Kiel? La ŝipo do ne forvelos ĉi-vespere. KONSULO BERNICK Ĝi eĉ ne forvelos morgaŭ. Mi donis al Vi tro mallongan tempolimon. Ĝi bezonas pli profundan inspekton. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Okazu, sinjoro konsulo — kaj eĉ per novaj maŝinoj! KONSULO BERNICK Tiel estu. Sed profunde kaj honeste. Estas multo ĉe ni, kiu bezonas profundan kaj honestan riparon. Nun, bonan nokton, Aŭne. ŜIPKONSTRUISTO AŬNE Bonan nokton, sinjoro konsulo; — kaj dankon, dankon, dankon! (Li eliras dekstre.) SINJORINO BERNICK Nun ĉiuj estas for. KONSULO BERNICK Kaj ni estas solaj. Mia nomo ne plu lumas per fajraj literoj; ĉiuj lumoj estingiĝis en la fenestroj. FRAŬLINO HESSEL Ĉu vi dezirus ilin denove eklumigitaj? KONSULO BERNICK Ne por kiu ajn prezo en la mondo. Kie mi do estis! Vi timiĝos, kiam vi scios tion. Nun estas kvazaŭ mi revenis al konscio post veneniĝo. Sed mi tion sentas, — ke mi _povos_ denove fariĝi juna kaj freŝa. Ho, venu pli proksimen, — tuj apude ĉirkaŭ mi. Venu Betty! Venu, Olaf, mia knabo! Kaj vi, Marta; — ŝajnas al mi, ke mi ne vidis vin ĉiujn tiujn ĉi jarojn. FRAŬLINO HESSEL Ne, tion mi efektive kredas; via socio estas socio de fraŭloanimoj; vi ne vidas la virinon. KONSULO BERNICK Vere, vere; kaj ĝuste tial, — nu, _tio_ staras fikse, Lona, — vi ne forvojaĝos de Betty kaj mi. SINJORINO BERNICK Ne, Lona, tion vi ne devas! FRAŬLINO HESSEL Ne, kiel mi povus defendi forvojaĝo de vi, junuloj, kiuj komencos establi hejmon? Ĉu mi ne estas eduka patrino? Mi kaj vi, Marta, ni du maljunaj onklinoj —. Por kio vi rigardas? FRAŬLINO BERNICK Kiel la ĉielo klariĝas. Kiel lumas super la maro. “La Palmo” havas la feliĉon kun si. FRAŬLINO HESSEL Kaj la feliĉon surŝipe. KONSULO BERNICK Kaj ni — ni havas longan seriozan labortagon atendanta; pleje mi. Sed ke ĝi venu; kunigu vin dense al mi, vi fidelaj veroamaj virinoj. _Tion_ mi ankaŭ lernis dum tiuj ĉi tagoj: Estas vi virinoj, kiuj estas la kolonoj de la socio. FRAŬLINO HESSEL Do vi lernis kadukan saĝon, bofrato. (metas la manon peze sur lian ŝultron) Ho ne; la spiritoj de vero kaj libereco, — _tiuj_ estas la kolonoj de la socio. Kurteno End of the Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen *** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO *** ***** This file should be named 20162-0.txt or 20162-0.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/2/0/1/6/20162/ Produced by Andrew Sly Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed. Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution. *** START: FULL LICENSE *** THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.org/license). Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm electronic works 1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. 1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below. 1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. 1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States. 1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: 1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed: This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org 1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work. 1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. 1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License. 1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. 1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. 1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that - You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works. - You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work. - You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works. 1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. 1.F. 1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment. 1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE. 1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem. 1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. 1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions. 1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life. Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws. The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org For additional contact information: Dr. Gregory B. Newby Chief Executive and Director gbnewby@pglaf.org Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS. The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate. International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition. Most people start at our Web site which has the main PG search facility: http://www.gutenberg.org This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.